درمان ناهنجاری های دهان و دندان در همه موارد ارتودنسی به تنهایی انجام پذیر نیست. متخصص ارتودنسی زمانی که تشخیص دهد نوع ناهنجاری یا شدت آن به گونه ای است که ارتودنسی به تنهایی نتیجه مناسبی برای فرد به همراه ندارد برای او جراحی فک را نیز تجویز می کند. ترکیب این دو درمان یعنی همزمانی ارتودنسی با جراحی فک به اسم ارتوسرجری نیز شناخته می شود. اینکه چه زمانی و تحت چه شرایطی نیاز به جراحی همراه برای ارتودنسی وجود دارد و اولویت اجرا با ارتودنسی است یا جراحی فک، از موارد مهمی می باشد که در این مطلب به آنها می پردازیم .
رابطه ارتودنسی با جراحی فک چیست؟
دو درمان ارتودنسی دندان و جراحی فک برای اصلاح ناهنجاری های گوناگون دهان و دندان با شدت های مختلف استفاده می شوند. انجام این درمان ها ممکن است به دلایل مختلفی صورت بگیرد که می توان به گزینه هایی چون ایجاد تغییر ظاهری، بهبود توانایی صحبت کردن، بهبود شیوه غذا خوردن و جویدن خوراکی، بهبود نفس کشیدن، رفع نا مرتبی دندان ها، رفع روی هم قرار گرفتن دندان های بالا و پایین، برطرف کردن ناهنجاری اپن بایت و …. اشاره کرد.
انجام جراحی به تنهایی و بدون پیش زمینه های مربوطه امکان پذیر نیست. قبل از جراحی فک باید وضعیت دندان ها کاملا مرتب و صاف باشند و شرایط فک پایدار باشد. متخصص در صورتی که دندان ها به صورت صاف و بدون ناهنجاری نباشند، جراحی فک را تجویز نمی کند و درخواست انجام ارتودنسی را می دهد. ارتودنسی را می توان پیش نیاز و مقدمه ای برای جراحی فک دانست.
البته بعد از جراحی فک نیز ارتودنسی وجود خواهد داشت، اما در مورد قبل از جراحی یک ضرورت و نیاز حتمی می باشد. ارتوسرجری همان رابطه مکمل جراحی فک و ارتودنسی است که قبل از جراحی فک باید دندان ها با کمک ارتودنسی مرتب شوند.
چه نوع دندان و فکی طبیعی است؟
برای اینکه بدانیم ما شامل ناهنجاری های فک و دهان می باشیم، ابتدا باید حالت استاندارد و طبیعی دندان و فک را بشناسیم. اگر یک فرد هنگام بستن دهان خود کامل احساس کند که دندان های بالا و پایین بر هم منطبق هستند و دو فک نسبت به یکدیگر عقب تر یا جلوتر نیستند، شرایط او طبیعی و نرمال است. اما اگر قسمتی از دندان ها این هم خوانی را نداشته باشد مانند ناهنجاری اوربایت یا اپن بایت، یا فک ها نسبت به هم عقب و جلو باشند، نیاز است که متخصص مراجعه کند و برای درمان اقدام نماید.
مراحل مختلف ارتوسرجری
با انجام معاینات اولیه و تشخیص ناهنجاری دهان و دندان متخصص ارتودنسی فرآیند درمانی را به مراجعه کننده بیان می کند. اگر نوع ناهنجاری نیاز به درمان ارتوسرجری داشته باشد باید ابتدا ارتودنسی برای فرد صورت بگیرد.
انجام درمان ارتودنسی متناسب با سن فرد و شدت ناهنجاری بین یک تا یک و نیم سال به طول می انجامد. در طی مراجعات دوره ای متخصص تشخیص می دهد که شرایط برای انجام جراحی فک ایده آل می باشد یا نه.
زمانی که متخصص ارتودنسی نتایج درمان اولیه را تایید کرد، برای اصلاح نهایی باید جراحی فک صورت بپذیرد. معمولا جراحی فک همزمان با وجود اتصالات ارتودنسی انجام می شود تا وضعیت دندان ها در حالت پایدار و مرتب قرار داشته باشند.
در نهایت فرد باید دوره نقاهت جراحی فک را بگذراند و مجدد زیر نظر متخصص ارتودنسی قرار بگیرد. معمولا یک دوره یک ساله ارتودنسی برای تثبیت نهایی بعد از جراحی فک برای فرد انجام می شود.
درمان ارتوسرجری مناسب چه افرادی است؟
برای همه افراد نیاز نیست که همزمان دو درمان ارتودنسی و جراحی فک صورت پذیرد. این درمان ترکیبی برای مراجعینی با مشخصات زیر مناسب می باشد:
- وجود جلو و عقب رفتگی فک ها نسبت به یکدیگر
- عدم رشد طبیعی فک
- مشکل در جویدن غذا و مواد خوراکی
- عدم توانایی مناسب در صحبت کردن
- عدم همخوانی و قرار گیری لب ها بر روی هم در زمان بستن دهان
- خط لبخند غیر طبیعی به همراه دیده شدن لثه ها در زمان صحبت و خنده
- کوچک بودن زیاد یک فک نسبت به دیگری و روی هم قرار گرفتن دندان ها
- مشکل تنفس و ایجاد صدا در زمان خواب
- و …
بهترین سن انجام جراحی فک برای ارتودنسی
معمولا ناهنجاری های فک و دندان تحت تاثیر عوامل ژنتیکی می باشد و تا سن بلوغ بر روی فک و دندان اثر می گذارد. متخصصان جراحی فک بر این عقیده هستند که بهترین زمان برای جراحی فک از حدود ۱۸ سال به بالا است که استخوان بندی فک و دهان کامل شده است. در این شرایط اگر نیاز به ارتوسرجری باشد می توانند از سن پایین تر فرآیند ارتودنسی را شروع کنند تا در سن ۱۸ سالگی برای انجام جراحی فک همه چیز آماده باشد.
توصیه متخصصان ارتودنسی و جراحی فک به افراد میان سال این است که تا قبل از ۵۰ سالگی جراحی فک را انجام دهند، چرا که شدت ناهنجاری به مرور زمان بیشتر و بیشتر می شود و طول درمان ارتودنسی نیز بیشتر خواهد بود. از طرفی شرایط گذراندن دوره نقاهت و درمان برای فرد سخت می شود.
دوران نقاهت جراحی فک در ارتوسرجری
این نوع جراحی به دلیل ماهیتی که دارد، با دوره نقاهت کوتاهی همراه است. فرد بعد از یک هفته در امور شخصی خود مشکلی نخواهد داشت و در کمتر از یک ماه می تواند به فعالیت های گوناگون خود در زندگی بپردازد.
اقدامات قبل از انجام ارتوسرجری
این اقدامات و کارهای مراقبتی شاید در ظاهر ساده به نظر بیایند اما تاثیر زیادی بر روی نتیجه نهایی و بازدهی درمان خواهند داشت. برخی از مهمترین مراقبت ها و نکات را با هم مرور می کنیم:
- انتخاب بهترین متخصص ارتودنسی و جراحی فک: تجربه و توانایی متخصص بسیار مهم است و باعث می شود هم درمان اصولی تری انجام شود و هم نتیجه بهتری ایجاد گردد. می توانید با یک جستجوی ساده یا یک بررسی وضعیت مراجعین متخصصین بهترین گزینه را انتخاب کنید.
- حضور با تمرکز و دقت بالا در جلسه مشاوره : در این جلسه متخصص به صورت کامل شرایط شما را معاینه می کند، نیاز شما به ارتودنسی یا جراحی فک بیان می گردد، روند درمان و طول درمان به اطلاع شما می رسد و در نهایت هزینه درمان مشخص می گردد.
- انتخاب متخصص متناسب با آدرس زندگی : در ارتوسرجری نیاز است که به طور مرتب به متخصص مراجعه داشته باشید پس در دسترس بودن آدرس مطب و کلینیک متخصص بسیار کمک کننده است.
- سوابق و اطلاعات پزشکی و مصرف دارویی خود را به متخصص اطلاع دهید.
- انجام درمان را به تعویق نیندازید و در سریعترین زمان ممکن برای ارتوسرجری اقدام کنید.
آیا می توان بدون ارتودنسی اقدام به جراحی فک کرد؟
از نظر علمی و با توجه به نظر متخصصان بدون انجام ارتودنسی اولیه نباید اقدام به جراحی فک نمود، چرا که مقدار زیادی از ناهنجاری با ارتودنسی اصلاح می شود و میزان تغییرات در زمان جراحی به حداقل می رسد. اما در مواردی ممکن است مراجعه کننده به اسرار خود درخواست کند بدون انجام ارتودنسی و از دست دادن زمان در کوتاه ترین زمان ممکن و به صورت فوری عمل جراحی فک انجام شود. در چنین شرایطی متخصص با ارائه مشاوره های کامل با تایید مراجعه کننده اقدام به عمل می نماید.
عوارض جراحی فک برای ارتودنسی (ارتوسرجری)
ممکن است این سوال در ذهن شما مطرح شود که آیا ارتوسرجری با عوارض همراه است یا یک درمان بی خطر می باشد؟ درمان با متدهای روز دنیا و بدون هیچ خطری انجام می شود. از نظر علمی نیز فرآیند درمان ارتوسرجری خطری ندارد. تنها مشکلاتی که برای بیماران و مراجعین پیش می آید ناشی از خطاهای پزشکی، بی تجربگی متخصص، عدم توانایی و تخصص لازم در عمل و … می باشد.
معایب جزیی مانند دردهای خفیف در طول دوره نقاهت نیز وجود دارد که بخاطر جراحی است و به مرور بهبود پیدا می کند.
برخی از مشکلاتی که در اثر عدم تجربه و توانایی متخصص برای فرد ممکن است به وجود بیاید شامل شکسته شدن استخوان فک، بازگشت مجدد ناهنجاری بعد از عمل، از دست رفتن خون زیادی از بیمار در زمان عمل، ایجاد عفونت در محل عمل، عدم اصلاح کامل ناهنجاری، نیاز به انجام جراحی فک به صورت مجدد، از بین رفتن ریشه دندان ها و کوتاه شدن آنها و … می باشد.
هزینه ارتوسرجری
این هزینه ترکیبی از هزینه ارتودنسی و جراحی فک می باشد. هر کدام از این دو درمان تحت شرایط و عوامل تاثیرگذار مختلف دارای هزینه متفاوتی می باشند. برخی از مهمترین عوامل در هزینه ارتوسرجری عبارتند از:
- سن بیمار که هرچه کمتر باشد شرایط ارتودنسی بهتر است و طول درمان کم می شود.
- نوع ناهنجاری : اینکه چه مدل ناهنجاری در دهان و فک فرد وجود دارد و محدود به چینش دندان ها می شود یا فک ها دچار اختلال هستند، هزینه متفاوت می شود.
- سابقه و توانایی متخصص فک و صورت: هرچه تونایی و تجربه متخصص بیشتر باشد هزینه افزایش می یابد.
- مقدار ناهنجاری : اینکه هر دو فک درگیر ناهنجاری می باشند یا مشکل فقط در یک ناحیه یا یک فک وجود دارد.
رضایت بیمار در انجام همزمان ارتودنسی و جراحی فک
