ارتودنسی یا بریس برای صاف کردن دندان هایی که در یک ردیف نیستند کاربرد دارد؛ اما تنها نشانه رایج برای درمان ارتودنسی کج بودن دندان ها نیست. اگر فکر می کنید خودتان یا یکی از اعضای خانواده نیازمند بریس است اما در این باره مطمئن نیستید ما در این مطلب به تمام علائم اشاره کرده ایم. از جمله این علل عبارتند از:
- عدم تراز دندان ها و فک به شکل های: اوربایت، اورجت، آندر بایت، اوپن بایت و کراس بایت (توضیح این موارد را در ادامه مطلب آورده ایم.)
- کج بودن دندان ها و فاصله بین آنها، درد دهان و فک، مشکل در گاز گرفتن، جویدن و ادای کلمات
نیاز به ارتودنسی در کودکان با علائم دیگری از جمله تنفس دهانی، صدای ناهنجار فک، گاز گرفتن مکرر و ناگهانی زبان، فاصله بین دندان ها و فاصله بین دو فک همراه است. اگرچه درمان ارتودنسی زمان بر، پرهزینه و در برخی موارد دردناک است اما میزان موفقیت بالایی دارد و علاوه بر زیبایی برای سلامت دهان و دندان مزایای بسیاری دارد. کودکان، نوجوانان و بزرگسالان می توانند از انواع بریس استفاده کنند و ۲۰ درصد متقاضیان درمانی بزرگسالان هستند. اگر احساس می کنید شما یا فرزندتان نیاز به ارتودنسی دارید می توانید با بررسی فاکتورهای لازم اقدام به گرفتن نوبت و آغاز فرآیند درمانی کنید.
علائم و نشانه های نیاز به ارتودنسی
از کجا بفهمیم به ارتودنسی نیاز داریم؟ برای استفاده از بریس دلایل زیادی وجود دارد؛ برخی از دلایل برای خود فرد نمایان هستند و برخی دیگر نیاز به معاینه متخصص دارند. در ادامه ۱۰ مشکل یا نشانه رایج را بررسی کرده ایم که نشان می دهند زمان مراجعه به متخصص فرا رسیده است:
- اوربایت یا قرار گرفتن کامل دندان های بالا روی دندان های پایین: کمی اوربایت overbite (جلو آمدن فک بالا روی پایینی) طبیعی و لازم است. اگر احساس می کنید حین گاز گرفتن بخش زیادی از دندان های پایینی شما نمایان نیستند احتمالا اوربایت بیش از حد دارید. همپوشانی جزئی مشکلی ندارد اما در موارد شدیدتر می تواند باعث مشکلات دندانی شده و نیاز به اصلاح دارد تا از مشکلات شایع مثل ساییدگی زودرس دندان ها، جلوگیری کند.
- اورجت یا بیرون زدگی دندان های فک بالا: هنگامی که دندان های بالایی شما به اندازه قابل توجهی روی دندان های پایینی قرار بگیرند یا بیرون بزنند، به این حالت اورجت (به انگلیسی: Overjet) گفته می شود. اورجت بیش از حد می تواند باعث آسیب به دندان های جلویی بالایی شود. اورجت اغلب اوقات ناشی از زمین خوردن است، زیرا دندان های جلویی اولین دندان هایی هستند که ضربه را متحمل می شوند. اورجت با انواع بریس ها، کش بین دو فک و در موارد شدیدتر جراحی فک برطرف می شود.
- آندربایت یا جلوزدگی دندان های فک پایین نسبت به فک بالا: آندربایت (به انگلیسی: Underbite) هم نیاز به ارتودنسی برای اصلاح ناهنجاری فک و دندان ها دارد. در موارد شدیدتر پزشک جراحی فک را پیشنهاد می کند.
- اوپن بایت فاصله بین فک بالا و پایین: اوپن بایت (به انگلیسی: Openbite) زمانی ایجاد می شود که حتی با بستن کامل دهان دندان های جلویی بالا و پایین به هم نمی رسند. این وضعیت موجب دشواری در گاز گرفتن یا جویدن غذا شده و روی تکلم هم تاثیر منفی دارد. این نوع بایت در اغلب موارد ژنتیکی است اما گاهی به دلیل مکیدن مکرر انگشت شست و مکیدن پستانک هم در کودکان شکل می گیرد.
- کراس بایت یا در یک راستا نبودن دندان ها در دو فک: اگر دندان های بالا و پایین فرد هنگام بستن دهان در یک راستا قرار نگیرد احتمالا فرد دچار کراس بایت (به انگلیسی: crossbite) است. این وضعیت موجب سایش ناهموار دندان ها می شود. بسته به علت ایجاد مشکل نیاز به ارتودنسی معمولی (براکت و سیم)، الاینر شفاف، گسترش دهنده کام و کشش معکوس فک با فیس ماسک ارتودنسی است.
- کج بودن دندان ها: رایج ترین علت مراجعه افراد به متخصص ارتودنسی همین کج بودن دندان ها است. احتمالا اولین چیزی که درباره ارتودنسی به ذهنتان می آید همین کج بودن دندان هاست. این ناترازی دندان ها ممکن است به علت رشد دندان های دائمی در اطراف دندان شیری باشد که هنوز کامل نیفتاده یا به دلیل فضای ناکافی در فک ایجاد شود.
برخی از افراد به طور ژنتیکی فک کوچک و دندان های درشتی دارند که همین موضوع آنها را به ارتودنسی در آینده نیازمند می کند. در این وضعیت بهداشت دهان و دندان به شدت تحت تاثیر قرار می گیرد، احتمال پوسیدگی دندان به دلیل فشار زیاد بیشتر است، اعتماد به نفس فرد کاهش می یابد و روی تکلم فرد هم تاثیر دارد. این وضعیت به راحتی با بریس یا اینویزیلاین قابل حل است.
- فضای بین دندان ها: علاوه بر شلوغی دندان ها، فاصله زیاد بین دندان ها هم از دیگر علل مراجعه به متخصص ارتودنسی است. این وضعیت مشکلات خاص خود را دارد و برای درمان می توان سراغ اینویزیلاین یا بریس معمولی رفت.
- درد فک و دهان: برخی از مشکلات ارتودنسی قابل مشاهده نیستند؛ احساس درد از جمله این مشکلات است اما به همان اندازه نیازمند توجه، پیگیری و درمان است. اگر به طور منظم احساس فشار و درد در دندان ها و فک دارید سریعا به متخصص ارتودنسی مراجعه کنید تا علت ناراحتی و درد مستمر شما بررسی شود.
- مشکل در گاز گرفتن، جویدن و ادای کلمات: دندان های نامرتب هستند روی راحتی شما در غذا خوردن تأثیر منفی می گذارند. اگر در غذا خوردن مشکل دارید یا به طور ناخواسته قسمت داخلی گونه ها یا زبان خود را گاز می گیرید، احتمالا به این دلیل است که دندان های شما کج هستند یا بایت شما درست نیست. یا اگر احساس کردید کودک شما در ادای برخی کلمات مشکل دارد احتمالا به دلیل مشکلات بایت زبان در وضعیت نابهنجاری قرار گرفته است.
چند علامت دیگر که نشان دهنده نیاز به ارتودنسی در بزرگسالان هستند:
- مشکل در نخ کشیدن بین دندان ها و مسواک زدن اطراف دندان های کج
- گاز گرفتن تصادفی زبان و فشار دادن زبان روی دندان ها
- بسته نشدن درست دندان ها روی هم هنگام خواب یا استراحت
- صدا دادن دندان ها و آرواره ها با اولین جویدن دندان در صبح
- احساس استرس یا خفگی روی دندان ها پس از جویدن غذا
اگر شما یا فرزندتان یک یا چند مورد از این مشکلات را دارید، وقت آن رسیده است که به یک متخصص ارتودنسی مراجعه کنید و مطمئن شوید که آیا به درمان ارتودنسی نیاز دارید یا خیر.
نحوه معاینه کردن دندان ها و تشخیص توسط خودمان
حال که با علائم و نشانه های نیاز به ارتودنسی آشنا شدید تا حدی می توانید بفهمید نیاز به ارتودنسی دارید یا نه؛ یا حداقل نیاز به مراجعه به متخصص ارتودنسی دارید یا خیر. برای معاینه شخصی دندان هایتان برای ارتودنسی داشتن یک آینه، چراغ قوه و یک آینه دندانپزشکی کافی است. این وسایل به شما کمک می کنند تا هرگونه کجی، لب پریدگی یا ترک خوردگی دندان ها یا فاصله بین دندان ها را به دقت و در تمام ابعاد بررسی کنید. هرگونه پلاک و جرم روی دندان ها را بررسی کنید. آینه دندانپزشکی (آینه های دایره ای کوچک با دسته بلند که قابل تهیه از داروخانه ها هستند) به بررسی پشت دندان ها کمک می کنند. برای بررسی دقیق تر طبق مراحل زیر پیش بروید:
- مقابل آینه بایستید یا اگر آینه تان کوچک است آن را در دست بگیرید.
- نور گوشی را به سمت دندان ها گرفته و معاینه شخصی را با آخرین دندان در سمت چپ فک پایین خود شروع کنید.
- سعی کنید دهان خود را تا حد امکان باز کنید. سر خود را به سمت بالا کج کنید تا دندان های عقب را بهتر ببینید.
حین بررسی دندان ها از کجا بفهمیم به ارتودنسی نیاز داریم؟ باید به دنبال چه مشکلاتی باشیم؟
- شکل دندان هایتان: آیا دندان هایتان کج، روی هم افتاده یا با فاصله از هم قرار دارند؟
- تراز دندان ها: آیا دندان های سمت راست و چپ به خوبی روی هم منطبق شده اند؟ دندان های جلویی در فک بالا و پایین چطور؟
- تراز فک: آیا فک بالا جلوتر از فک پایینی است؟ آیا دندان های فک پایین از فک بالا جلوتر هستند؟
- ترک یا لب پریدگی: هرگونه شکستگی یا لب پریدگی دندان یا پرکردگی را بررسی کنید.
- لکه های سیاه: هرگونه علامت سیاه روی دندان ها را بررسی کنید؛ می تواند نشان دهنده پوسیدگی باشد.
- لکه ها: به هرگونه تغییر رنگ روی دندان ها توجه زیادی کنید.
- پلاک و جرم: هرگونه پلاک و جرم قابل مشاهده روی دندان ها را به دقت بررسی کنید.
- سلامت لثه: لثه های خود را از نظر میزان قرمزی، تورم، تحلیل لثه یا لکه های سفید بررسی کنید.
- حساسیت: به آرامی با دسته آینه روی دندان های خود ضربه ملایم وارد کنید تا هرگونه درد یا حساسیت را بررسی کنید.
هرگونه خرابی و پوسیدگی دندان باید قبل از انجام ارتودنسی برطرف شود. لکه بین دندان ها، سیاهی و پوسیدگی از این جهت اهمیت دارند که فشارر بین دندان ها (به دلیل ناهنجاری های ساختاری دندان ها و فک) منجر به پوسیدگی زودهنگام دندان ها می شود. علاوه بر این موارد باید به تراز فک بالا و پایین، دندان های فک بالا و پایین، فاصله بین دندان ها و کج یا صاف بودن دندان ها توجه کنید.
آیا فرزند من نیاز به ارتودنسی دارد؟
تشخیص نیاز به ارتودنسی با معاینه شخصی دندان ها کمی دشوار است؛ دندان های شیری کودک ملاکی برای پیش بینی نحوه رشد دندان های کامل است. برخی از کودکان به طور ژنتیکی فک کوچک و دندان های درشتی دارند که آنها را به انجام ارتودنسی نیازمند می کند.
سایر علائم ارتودنسی عبارتند از:
- تنفس دهانی
- صدای کلیک یا ناهنجار در فک
- گاز گرفتن تصادفی زبان، داخل گونه یا سقف دهان
- مکیدن پستانک و انگشت شست پس از ۲ سالگی (این وضعیت منجر به مشکلات بایت، ناهنجاری ساختاری فک و فاصله بین دندان های فک بالا و پایین می شود)
- از دست دادن دیرهنگام یا زودهنگام دندان های شیری
- فاصله دندان های دو فک به هم؛ حتی در صورت بسته شدن کامل دهان
- دندان های کج و نامرتب در بخش جلویی یا پشتی
متن انگلیسی:
“Poor nutrition during the infant and toddler stage, poor dental hygiene, and genetics are all reasons why children (and adults) may end up needing braces.”
ترجمه فارسی: «تغذیه ضعیف در دوران جنینی و کودکی، بهداشت دهانی ضعیف و ژنتیک از جمله تمام دلایلی هستند که کودکان و بزرگسالان را در نهایت به بریس ها نیازمند می کند.»
به نقل از سایت healthline
نیاز به ارتودنسی کودک در سنین کودکی، نوجوانی و بزرگسالی علاوه بر فاکتورهای ژنتیکی به عدم رعایت نکات مراقبتی و بهداشتی هم مرتبط است. اگر احساس می کنید کودک شما علائم بالا را دارد حتما با متخصص ارتودنسی کودکان در این خصوص مشورت کرده و با کمک متخصص یک برنامه درمانی در نظر داشته باشید.
کلام پایانی:
در اغلب موارد افراد فکر می کنند تنها فاکتور دخیل و تنها نشانه لازم برای انجام ارتودنسی دندان های کج و نامرتب است؛ در حالی که چنین نیست. انواع ناهنجاری و ناترازی فک، فاصله بین دندان ها، فاصله بین دو فک، درد در دندان ها و دهان، بزرگ بودن دندان ها در افراد با فک کوچک همگی نیاز به ارتودنسی دارند.
تنفس دهانی، صدای ناهنجار فک، نیفتادن به موقع دندان های شیری، فاصله بین دندان ها و نامرتب بودن آنها از علائمی هستند که اگر والدین در فرزند مشاهده کردند باید یک وقت معاینه با متخصص ارتودنسی بگیرند. در مقاله از کجا بفهمیم به ارتودنسی نیاز داریم به تمام این موارد اشاره کردیم. همچنین نحوه معاینه دقیق توسط خودتان را شرح دادیم. امیدواریم این مقاله کمک حال شما همراهان باشد.
