وسیع کننده کام یا پالاتال اکسپندر، دستگاهی است برای درمان برخی از مشکلات فکی مانند کوچکی فک بالا و نبود فضای کافی برای حرکت دندان ها طی درمان ارتودنسی. این ابزار با فشار تدریجی به دندان های مولر یا آسیاب بالا، فک بالا را طی مدت ۴ الی ۵ هفته گسترش می دهد و فضای بیشتری برای حرکت و تنظیم دندان ها ایجاد می کند. در صورت نرسیدن به نتیجه دلخواه ممکن است مدت آن به طی ۳ الی ۶ ماه نیز برسد.
وسیع کننده کام برای درمان موارد زیر کاربرد دارد:
- درمان کراس بایت
- درمان ازدحام و شلوغی دندان
- دندان های نهفته
- مشکلات تنفسی دهانی
وسیع کننده کام چیست؟
وسیع کننده کام یا پالاتال اکسپندر، یکی از وسایل مهم در ارتودنسی است که برای شروع درمان برای بسیاری از بیماران استفاده می شود. هدف از استفاده از این وسیله، توسعه و افزایش اندازه کام در بیمارانی است که کام یکی از فک هایشان کوچک تر و باریک تر از دیگری است.
وسیع کننده کام از یک بخش انعطاف پذیر تشکیل شده است که با قابلیت تغییر اندازه، به تدریج فشار را به دندان ها و بافت های کام منتقل می کند. این فشار به تدریج باعث افزایش اندازه کام می شود و فضای بیشتری برای دندان های بیمار فراهم می کند. با استفاده از این وسیله، تناسب بین فک ها بهبود می یابد و درمان ارتودنسی به بهترین شکل ممکن پیش می رود.
انواع وسیع کننده کام
وسیع کننده کام در شرایط خاصی مورد استفاده قرار می گیرند که براین اساس دارای انواع زیر هستند:
۱- وسیع کننده کام متحرک:
وسیع کننده کام متحرک، وسیله ای قابل تنظیم است که در طول فرآیند درمان می توانید قطر آن را به صورت پیوسته تغییر دهید. این نوع وسیع کننده کام به ویژه برای افرادی که در دوران رشد هستند یا نیاز به تغییرات سریع در فضای دهانی دارند، مناسب است. در صورتی که سقف دهان تنها کمی کوچک تر از حد طبیعی باشد، متخصصان ارتودنسی ترجیح می دهند از وسیع کننده های متحرک به جای نوع ثابت استفاده کنند. برای استفاده از این وسیله باید آن را به صورت مداوم در شبانه روز (به جز هنگام غذا خوردن، ورزش یا تمیز کردن دهان و دندان) استفاده کرد.
۲- وسیع کننده سریع:
وسیع کننده سریع یا همان وسیع کننده ثابت کام، با یک مکانیزم عملکرد فوق العاده سریع، قادر است به سرعت و با دقت بالا، حجم فضای بین دندان های کام را افزایش دهد. این نوع وسیع کننده به صورت ثابت و معمولا در قسمت پشت دندان های بالایی نصب می شود. علاوه بر این، این نوع وسیع کننده قابلیت تنظیم نیز دارد.
دستگاه وسیع کننده سریع دارای یک پیچ کوچک در وسط آن است که کاربر باید هر روز با استفاده از یک کلید باز کننده کام، آن را کمی باز و بسته کند. با گذر زمان، این کشش، دو استخوان کام را از هم جدا می کند و فک را به تدریج بازتر می کند. استفاده از این دستگاه بین سه تا شش ماه طول می کشد تا نتایج مطلوب را به ارمغان آورد.
۳- وسیع کننده هایرکس:
وسیع کننده هایرکس، یک نوع وسیع کننده دندان است که بر روی دندان های پشتی نصب می شود. نصب و استفاده از این نوع وسیع کننده معمولا بسیار ساده است. با نصب این وسیله، فضای بین دندان ها افزایش می یابد و این امکان را فراهم می کند تا درمان ارتودنسی به صورت کامل و با دقت انجام شود.
۴- وسیع کننده هاس:
وسیع کننده هاس باعث افزایش فضای دهانی می شوند و همچنین قابلیت تنظیم دارند. این وسیع کننده ها علاوه بر بندهای فلزی عقب شامل یک پیچ در وسط و دو پد آکریلیک در طرفین پیچ وسط هستند. وجود این پدهای آکریلیک ممکن است برخی از بیماران را در استفاده از این نوع وسیع کننده دچار مشکل کند.
بیشتر مطالعه کنید: انواع فضانگهدارهای ارتودنسی چه کاربردی دارند؟
۵- وسیع کننده کواد هلیکس:
وسیع کننده کواد هلیکس، یک نوع وسیع کننده است که به خاطر دارا بودن چهار بخش مارپیچی کوچک، به این نام شناخته می شود. این نوع وسیع کننده روی دندان های عقب نصب می شود. با استفاده از این وسیع کننده، می توانید به طور موثری فضای بین دندان ها را افزایش دهید و به تغییر شکل دندان ها کمک کنید.
۶- وسیع کننده کام با کمک جراحی:
وسیع کننده کام با کمک جراحی برای افرادی که دارای ناهنجاری های متوسط تا شدیدی در فک هستند، راه حلی مناسبی است. همچنین در برخی موارد برای بزرگسالانی استفاده می شود که استخوان های صورتشان به طور کامل رشد کرده است و رفع این مشکل به مراتب دشوارتر است.
عملکرد این دستگاه شبیه به پالاتال اکسپندر سریع است و نیازمند فعالیت روزانه است تا فک افراد را گسترده تر کند.
۷- وسیع کننده کام برای ایمپلنت دندان:
اکسپندر پالاتال با پشتیبانی از ایمپلنت دندان، یک وسیع کننده کام است که معمولا برای نوجوانان و بزرگسالان توصیه می شود. این نوع وسیع کننده کام با استفاده از چهار ایمپلنت کوچکی که روی فک قرار می گیرند، فشار مستقیم به فک بالایی اعمال می کند. این فرآیند به دستگاه اجازه می دهد تا به طور مستقیم فشار را به فک بالایی منتقل کند. برای انجام این کار، نیاز دارید که به صورت همزمان تحت نظر یک متخصص ارتودنسی باشید.
بیشتر بخوانید:
کاربرد اصلی وسیع کننده دهان یا پالاتال اکسپندر
وسیع کننده دهان یا پالاتال اکسپندر، یک دستگاه مفید و کارآمد است که به بهبود سه نوع از ناهنجاری های فک و دندان ها کمک می کند.
۱- درمان دندان نهفته:
یکی از مهمترین کاربردهای آن، درمان دندان نهفته است. دندان نهفته، ناهنجاری بسیار مهمی است که در سنین کودکی و قبل از تکمیل رشد استخوان های فک، قابل درمان است. اگر دندانی به صورت نهفته در فک باشد و به دلایلی خارج نشود، متخصص ارتودنسی با کمک وسیع کننده دهان، فضایی برای خروج دندان ایجاد خواهد کرد.
درباره ارتودنسی دندان نهفته بخوانید
۲- درمان کراودینگ:
دستگاه وسیع کننده دهان، کراودینگ را نیز به راحتی درمان می کند. اگر کودک فک کوچکی داشته باشد و همچنین ازدحام دندان ها در دهان انقدر زیاد باشد که در فک قرار نگیرند، به این حالت می گویند بیمار دچار کرادوینگ شده است. در این شرایط، ارتودنتیست با کمک وسیع کننده ی کام دهان، فضای کافی برای رویش دندان های دائمی ایجاد خواهد کرد.
۳- درمان کراس بایت:
سومین کاربرد وسیع کننده دهان، جلوگیری از کراس بایت یا همان جلو زدگی دندان های فک پایینی است. این ناهنجاری با عوارض جدی ای همراه است که با استفاده از وسیع کننده دهان قابل درمان است. عدم اصلاح کراس بایت باعث بروز مشکلاتی همچون درد دندان و یا درد فک، پوسیدگی دندان ها و آپنه خواب در کودکان می شود.
درباره انواع بایت دندان و ناهنجاری ها بخوانید
بهترین سن برای استفاده از وسیع کننده کام
برای استفاده از این دستگاه وسیع کننده دهان، بهترین زمان، زمانی است که کودک هنوز به بلوغ نرسیده و هنوز در حال رشد است. در واقع زمانی که استخوان ها هنوز در حال رشد هستند و انعطاف پذیری دارند.
این دوران را متخصصان ارتودنسی، دوران طلایی درمان نامیده اند. البته، اگر در سنین بالاتر شدت ناهنجاری دندانی زیاد باشد، این دستگاه نیز می تواند مفید باشد.
همچنین، باید توجه داشت که تعیین زمان مناسب برای استفاده از وسیع کننده دهان بستگی به تشخیص متخصص ارتودنسی دارد. بنابراین مهم است که با مشاوره و نظر این افراد، زمان مناسب برای شروع درمان تعیین شود.
بیشتر بخوانید: ارتودنسی نامرئی برای کودکان
مزایای استفاده از وسیع کننده کام
در زیر برخی از مزایای استفاده از وسیع کننده کام بیان شده است:
- ایجاد فضای کافی: وسیع کننده کام به بخش بالایی دهان فشار وارد می کند و فضای کافی برای جابجایی دندان ها را فراهم می کند. این موجب حل مشکلات مربوط به فضای کم کام می شود و در صورت نیاز به انجام درمان های دیگر، آنها را آسان تر می کند.
- بهبود تنفس: استفاده از وسیع کننده کام در افرادی که به علت عرض کم کام مشکلات تنفسی دارند، باعث بهبود قابل توجهی در تنفس می شود. این امر باعث می شود تا افراد با مشکلات ناشی از عرض کم کام، به خصوص در زمان خواب، تنفس بهتری داشته باشند.
- کاهش نیاز به کشیدن دندان ها: در برخی موارد ارتودنتیست ممکن است برای بهبود شرایط دندان ها، برخی از آنها را خارج کند، با استفاده از وسیع کننده کام، فضای دهان افزایش می یابد و نیاز به کشیدن دندان ها کمتر می شود.
- جلوگیری از مشکلات آینده: استفاده از وسیع کننده کام، مشکلاتی که به اندازه کام مربوط می شوند را در ابتدای درمان ارتودنسی حل می کند. به این ترتیب، درمان های بعدی مانند سیم کشی دندان، آسان تر و در زمان کوتاه تری صورت می گیرند.
- بهبود تناسب صورت: وسیع کننده کام می تواند به تناسب صورت کمک کند، زیرا با ایجاد فضای لازم برای دندان ها، وضعیت جمجمه و صورت بهبود می یابد.
- اثربخشی درمان: استفاده از وسیع کننده کام می تواند به اثربخشی درمان ارتودنسی کمک کند و همچنین زمان درمان را کاهش دهد.
- کاهش نیاز به جراحی: با استفاده از وسیع کننده کام، نیاز به عمل جراحی برای اصلاح فضاهای دندانی کمتر می شود.
معایب استفاده از وسیع کننده کام
- فاصله بین دندان ها: در فرآیند گسترش کام و ایجاد فضای بیشتر در فک، استفاده از این دستگاه ممکن است باعث ایجاد فاصله بین دندان ها شود. اما متخصصان ارتودنسی معمولا برای جلوگیری از این مشکل از نگهدارنده ها یا ریتینرها استفاده می کنند.
- افزایش تولید بزاق و آب دهان: یکی دیگر از معایب این دستگاه، افزایش تولید بزاق و آب دهان است. این مشکل به صورت طبیعی بعد از اتمام درمان رفع می شود.
- ایجاد سردرد: هنگام استفاده از وسیع کننده کام فشار به فک و دندان ها وارد می شود که ممکن است باعث بروز سردرد شود.
- اختلال در تکلم و گفتار: یکی از عوارض دیگر استفاده از این دستگاه، اختلالات تکلم و گفتار است. حضور دستگاه داخل دهان ممکن است باعث ناراحتی و گیر کردن زبان شود و به مشکلات تکلمی منجر شود اما با تمرین و تطبیق بهتر با دستگاه، این مشکلات حل می شوند.
- عدم راحتی و تنفس: استفاده از این دستگاه ممکن است در ابتدا باعث احساس عدم راحتی و مشکل در تنفس شود، اما این مشکلات با تطبیق بدن با وسیله حل می شوند و پس از اتمام درمان، تنفس فرد بهبود می یابد.
- تغییر در عادات غذا خوردن: استفاده از این دستگاه ممکن است باعث تغییر در عادات غذا خوردن شود، برای مثال خوردن غذاهای سفت مشکل ساز می شود و باید بیشتر غذاهای نرم مصرف کنید.
- نیاز به تنظیم مجدد: در طول استفاده از وسیع کننده کام، ممکن است به صورت مکرر نیاز به تنظیم مجدد آن برای تنظیم میزان فشار و اندازه آن وجود داشته باشد.
بیشتر مطالعه کنید: انواع بریس ارتودنسی چه کاربردی دارند؟
چه جایگزین هایی برای پالاتال اکسپندر وجود داره؟
پالاتال اکسپندرها یکی از راه های موجود برای گسترش کام دهان در ارتودنسی هستند. اما جز پالاتال اکسپندرها، روش های جایگزین دیگری نیز برای وسیع شدن کام وجود دارند. در این مطلب با سه روش جایگزین مهم و کاربردی اکسپندرها آشنا خواهید شد.
- بریس ارتودنسی: پس از استفاده از وسیع کننده کام یا پالاتال اکسپندرها، بریس ارتودنسی بهترین روش برای اصلاح کراس بایت و شلوغی دندان ها است.
- کشیدن دندان: کشیدن دندان های نهفته یا نیمه نهفته، معمولا عواقب مثبتی دارد. این روش اجازه می دهد فضای لازم برای دندان های باقیمانده فراهم شود و از ازدحام دندان ها جلوگیری می کند. علاوه بر این، باعث کاهش زمان درمان ارتودنسی می شود و از بروز بیماری های مختلف در آینده نیز جلوگیری می کند.
- عمل جراحی فک: جراحی فک (چه زمانی برای ارتودنسی نیاز به جراحی فک داریم؟)، یکی از روش های دیگر در افزایش عرض و پهنای دهان است. در این روش با ایجاد یک فاصله کوچک بین دو استخوان کام دهان، استخوان مربوطه تحریک می شود و در نتیجه بافت استخوانی تولید می شود. سپس به مرور زمان، دو لبه استخوان برش خورده به هم جوش می خورند و این باعث گسترش و عریض شدن کام دهان می شود.
در نهایت، این مهم است که روش مناسب برای گسترش کام دهان با توجه به شرایط و نیاز فرد مشخص شود. این امر تنها با مشاوره و ارزیابی دقیق توسط ارتودنتیست ممکن است بهبود یابد.
مدت زمان استفاده از وسیع کننده کام چقدر است؟
یکی از مسائلی که بیماران برای درمان ارتودنسی و استفاده از وسیع کننده کام دهان با آن مواجه می شوند، مدت زمان استفاده از این وسیله است. حقیقت این است که مدت زمان لازم برای قرارگیری پالاتال اکسپندر در دهان، با توجه به وسعت مورد نیاز، متفاوت است. در هنگام نصب وسیع کننده کام، متخصص ارتودنسی برای رسیدن به بهترین نتیجه و سریع ترین درمان، این ابزار را طوری تنظیم می کند که تا زمانی که اندازه مورد نظر کام به دست آید، استفاده از آن ادامه خواهد داشت.
به صور کلی می توان گفت، حدود ۱ الی ۳ هفته، دستگاه وسیع کننده کام داخل دهان و بر روی سقف و کام قرار می گیرد. اگر وضعیت بیمار در این مدت بهبود نیافت، ممکن است این دستگاه تا حدود ۶ ماه در دهان باقی بماند.
بعد از اتمام دوره استفاده از وسیع کننده کام، به شدت توصیه می شود که برای حفظ فضای ایجاد شده در دهان، از وسایل دیگری استفاده شود. این وسایل معمولا توسط متخصص ارتودنسی پیشنهاد می شوند.
مدت زمان حدودی استفاده از پالاتال اکسپندر در کودکان چقدر است؟
استفاده از وسیع کننده کام برای کودکان، معمولا حدود ۲ تا ۳ ماه زمان می برد تا کام به اندازه مورد تایید ارتودنتیست وسیع شود. پس از گذشت این مدت زمان، باید چند ماه صبر کرد تا استخوان های دهان با استخوان سازی به طور کامل به هم متصل شوند.
استفاده از پالاتال اکسپندر با توجه به نیازهای هر کودک، ممکن است به زمان بیشتر یا کمتر از زمان فوق نیاز باشد. به هر حال بهتر است با پزشک متخصص در این زمینه صحبت کنید و راهنمایی های لازم را از ایشان دریافت کنید.
بیشتر مطالعه کنید: انواع براکت ارتودنسی چه کاربردی دارند؟
سوالات متداول
چگونه باید از وسیع کننده ها مراقبت کرد و آنها را تمیز نگاه داشت؟
برای حفظ و تمیز نگهداشتن وسیع کننده کام، در طول مدت استفاده از آن بر روی دندان ها و سقف دهان، علاوه بر تمیز کردن منظم دندان ها و زبان، نیاز است وسیع کننده را نیز تمیز کنید. در غیر این صورت باکتری ها روی دندان ها و اکسپندر جمع می شوند و منجر به التهاب لثه می شوند. همچنین ذرات ریز مواد غذایی در اطراف دندان، لثه و وسیع کننده بر جای می مانند و باعث دشوار شدن تنظیم آن می شوند.
برای تمیز کردن، بهتر است از مسواک برقی به جای مسواک دستی استفاده کنید. همچنین برای تمیز کردن دندان ها، از نخ دندان و دهانشویه های آنتی باکتریال استفاده کنید.
علاوه بر این در طول درمان، مواد غذایی سفت و سخت یا چسبنده مانند آدامس، خیار و سیب را نخورید و جویدن اشیاء سخت مانند یخ، مداد یا هر شی دیگری خودداری کنید.
همچنین بخوانید: جویدن آدامس در ارتودنسی
وسیع کننده کام چگونه به اصلاح کراس بایت و پهن شدن فک کمک می کنند؟
متسع کننده های پالاتال اکسپندر از دو بخش تشکیل شده اند. این دو بخش از طریق دندان های مولر یا آسیاب در جای خود ثابت و با ساز و کار خاصی به هم متصل می شوند. این ساز و کار پیچ مانند است و در وسط زیر سقف دهان قرار می گیرد.
با کمک این پیچ، دو بخش وسیع کننده از هم فاصله می گیرد و با وارد کردن فشار به مرور زمان باعث پهن شدن فک می شوند. این دستگاه برای هر کس به صورت اختصاصی طراحی و تولید می شود. بسته به وضعیت بیمار و نظر متخصص ارتودنسی انواع مختلف آن قابل استفاده است.
آیا وسیع کننده کام (پالاتال اکسپندر) درد دارد؟
در هنگام نصب اولیه پالاتال اکسپندر، ممکن است دچار درد موقت شوید. این درد به دلیل فشاری است که پالاتال اکسپندر به سقف دهان و لثه ها وارد می کند. با این حال، درد پس از گذراندن چند روز کم کم از بین می رود و به آن عادت می‌کنید.
باید توجه داشت که استفاده از پالاتال اکسپندر برای افرادی که از بیماری های لثه و دهان رنج می برند، ممکن است مشکلاتی ایجاد کند. به همین دلیل پیش از استفاده از این وسیله، بهتر است با دندانپزشک مشورت کنید.
