براکت ارتودنسی (براکت دندان) چیست؟
براکت ارتودنسی یا براکت دندان، یکی از ابزار های مهم ارتودنسی است که به عنوان یک لنگر بر روی هر دندان استفاده می شود و برای مرتب کردن دندان ها و ایجاد فشار و نیروی لازم برای حرکت آنها به جهت مورد نظر استفاده می شود. براکت ها به شکلی طراحی شده اند که سیم ارتودنسی (سیم ارتودنسی چه کاربردی دارد؟) را در خود نگه می دارند و به این ترتیب همه براکت ها به هم متصل می شوند. با رد کردن سیم از شیار براکت ها و سپس اعمال فشار به سیم، فشار به براکت و سپس فشار به دندان وارد می شود و این فشار باعث حرکت دندان می شود. متخصص ارتودنسی در هر جلسه سیم را تنظیم می کند تا دندان به سمت موقعیت ایده آل حرکت کند و در نهایت دندان ها مرتب شوند.
کاربرد براکت شامل بهبود ناهنجاری های فکی (مانند کراس بایت، اپن بایت ، آندربایت و …)، صاف کردن دندان های کج و بستن فاصله ها بین دندان هاست.
انواع براکت ارتودنسی
براکت های ارتودنسی و دندانی، با توجه به روش اتصال، ماده سازنده و نوع قرارگیری روی دندان ها، انواع مختلفی دارند که عبارتند از:
۱- براکت فلزی:
براکت ارتودنسی فلزی، یکی از رایج ترین و پرکاربردترین نوع براکت های ارتودنسی است. این براکت ها از جنس فلزهایی مانند کبالت، کروم، تیتانیوم، طلا، استیل ضد زنگ و کامپوزیت استیل ساخته می شوند و به دلیل ویژگی های بارزشان، در بیشتر موارد ناهنجاری دندانی بهترین انتخاب محسوب می شوند.
براکت فلزی قابل بازیافت است و می توان آن را مجددا استریل و استفاده کرد. به همین دلیل، نسبت به سایر براکت ها، هزینه کمتری دارد و مقرون به صرفه تر است.
نقص عمده این نوع براکت، ظاهر مشخص آن است که به خاطر تاثیری که در ظاهر افراد ایجاد می کند، سبب نارضایتی بیمار می شود.
بیشتر بخوانید: ارتودنسی سرامیکی بهتر است یا فلزی
۲- براکت سرامیکی:
براکت سرامیکی از موادی مانند سرامیک یا پلاستیک با رنگی مشابه رنگ دندان ها ساخته شده است که باعث می شود کمتر قابل مشاهده باشد. به همین دلیل، براکت سرامیکی برای افرادی که از ظاهر براکت های فلزی ناراضی هستند، مناسب است.
براکت های سرامیکی قدرتی مشابه با براکت های فلزی دارند و عملکرد یکسانی را انجام می دهند. با این حال، براکت های سرامیکی به دلیل داشتن اصطکاک بیشتر، ممکن است مدت درمان بیشتری نیاز داشته باشد.
این نوع براکت ها در برابر شکستن ضعیف تر هستند و در طول مراحل مختلف درمان احتمال شکستن آن وجود دارد.
لازم به ذکر است که براکت های سرامیکی هزینه بیشتری نسبت به براکت های فلزی دارند و به دلیل رنگ روشن، نیاز به مراقبت بهداشتی بیشتری دارند.
بیشتر بخوانید: ۰ تا ۱۰۰ ارتودنسی سرامیکی دندان
۳- براکت پلاستیکی:
براکت پلاستیکی هنگامی استفاده می شود که فرد برای درمان ارتودنسی، تمایلی به استفاده از براکت های فلزی نداشته باشد و به دنبال یک ظاهر طبیعی تر است. براکت های پلاستیکی معمولا به صورت سفید یا بی رنگ عرضه می شوند و تنها نقطه ضعف آنها تغییر رنگ در اثر مصرف دخانیات یا نوشیدن مشروبات الکلی است.
۴- براکت لینگوال (پشت دندانی):
براکت های ارتودنسی لینگوال، نوعی براکت ثابت هستند که به شکل اختصاصی برای هر فرد تهیه می شود و در پشت دندان ها قرار می گیرند. بنابراین چشم نواز هستند و در هنگام خندیدن و صحبت کردن قابل مشاهده نباشند.
نصب و تنظیم این نوع براکت زمان بیشتری نیاز دارد و هزینه آن نیز بالاتر است. همچنین تمیز کردن آن دشوارتر است و در روزهای اول ممکن است نتوانید به راحتی صحبت کنید.
در نهایت، باید گفت که براکت های لینگوال از نظر کاربردی محدودیت دارند و چندان رایج نیستند.
بیشتر بخوانید: ۰ تا ۱۰۰ ارتودنسی لینگوال دندان
۵- براکت دیمون (براکت های خود تنظیم شونده)
براکت دیمون یا براکت خود بازشونده، از یک فنر بسیار نازک استفاده می کند تا فشار لازم برای منظم کردن دندان ها را به سیم ارتودنسی وارد کند.
براکت دیمون با حذف کش ارتودنسی، جلوگیری از تجمع پلاک روی دندان ها را فراهم می کند و تا حد امکان، میزان آن را کاهش می دهد. بنابراین استفاده از براکت دیمون برای شما یک لبخند طبیعی و جذاب تر را به ارمغان می آورد.
با توجه به این که این روش با استفاده از فناوری خلاقانه انجام می شود، نیاز به محکم کردن مجدد بریس ها و مراجعات مکرر به ارتودنتیست ندارد. بنابراین، مدت زمان درمان با استفاده از این براکت، در اکثر موارد به مراتب کوتاه تر است.
در استفاده از براکت دیمون به دلیل کاهش تعداد کشیدن دندان ها و حفظ دندان های بیمار تا حد امکان، هزینه درمان ارتودنسی نیز کمتر است. اما توجه داشته باشید که قیمت براکت دیمون نسبت به براکت فلزی معمولی بیشتر است.
۶- براکت نامرئی:
براکت ارتودنسی نامرئی (مزایای ارتودنسی به روش نامرئی)، یک جذابیت فوق العاده برای افرادی به همراه دارد که به دنبال درمان ارتودنسی با ظاهری طبیعی تر هستند. این براکت با استفاده از سرامیک یا پلاستیک سفید، به جای فلزهای جامد در براکت های عادی استفاده می شود و در نتیجه، شخصیت شما در طول درمان ارتودنسی به مانند قبل خواهد ماند.
اما باید توجه داشت که براکت ارتودنسی نامرئی در طول زمان و بر اثر عادت های مختلف، مانند مصرف دخانیات و نوشیدن مشروبات الکلی، ممکن است رنگ آن تغییر کند. همچنین، برای اینکه شکستگی در درمان ارتودنسی با براکت نامرئی کاهش یابد، نیاز به حرکت کندتر دندان ها و اصطکاک بیشتری بین براکت های ارتودنسی و سیم دارد، که باعث می شود زمان درمان کمی طولانی تر شود.
با این حال، با وجود تمام این محدودیت ها، براکت ارتودنسی نامرئی همچنان یک راهکار عالی برای تمامی افراد است که به دنبال درمان ارتودنسی با ظاهری طبیعی و جذاب هستند. براکت نامرئی، باعث می شود که شما در طول درمان احساس راحتی بیشتری داشته باشید و در نتیجه، باعث می شود اعتماد به نفس بیشتری داشته باشید.
بهترین نوع براکت ارتودنسی کدام است؟
پاسخ به سوال کدام براکت ارتودنسی بهتر است برای همه یکسان نیست. چرا که ارتودنتیست برای هر فرد با توجه به شدت ناهنجاری دندان یک نوع از براکت ها را پیشنهاد می دهد که جوابدهی با آن بهتر است؛ اما در کل براکت های دیمون به عنوان یکی از بهترین نوع براکت ها در ارتودنسی شناخته می شوند.چند علت اصلی برتری براکت های دیمون:
- راحتی بیشتر: با براکت های دیمون بیماران از درد و ناراحتی کمتری را در زمان درمان ارتودنسی تجربه می کنند.
- کاهش زمان درمان: به دلیل استفاده از مکانیزم های خاص در براکت های دیمون، زمان درمان ارتودنسی با استفاده از این نوع براکت ها معمولا کوتاه تر است. این به معنی کاهش تعداد مراجعات به ارتودنتیست برای درمان می باشد.
- تنظیمات دقیق تر: براکت های دیمون به طور خودکار به تناسب دهان بیمار تنظیم شوند. به بیان ساده تر می توان گفت این نوع براکت ها، خود تنظیم شونده هستند.
توجه داشته باشید که هر نوع براکت ممکن است برای شرایط خاص و نیازهای بیمار متفاوت مناسب باشد. بنابراین، بهتر است با پزشک ارتودنسی خود درباره بهترین نوع براکت بر اساس شرایطتان صحبت کنید.
درباره ارتودنسی شش ماهه (ارتودنسی کوتاه مدت) بخوانید
بخش های مختلف براکت ارتودنسی
براکت های ارتودنسی از چهار بخش اصلی تشکیل شده اند:
- نخستین بخش براکت های ساخته شده از فلز یا سرامیک است. به هر دندان یک براکت وصل می شود.
- دومین بخش، باندینگ یا بند فلزی است. این بخش، براکت ها را با استفاده از چسب یا بند فلزی به دندان ها متصل می کند.
- سومین بخش آرچ وایر یا سیم است. این سیم فلزی نازک، از براکتی به براکت دیگر کشیده می شود و همه ی براکت ها را به هم متصل می کند. آرچ وایر فشاری را به دندان ها وارد می کند و در راستای تغییر و جابجایی آنها عمل می کند.
- بخش چهارم الاستیک لیگاچور است که با نام اورینگ نیز شناخته می شود. این بخش، الاستیک رنگی کوچکی است که برای نگه داری براکت به آرچ سیم استفاده می شود. لیگاچورها معمولا به هنگام هر تنظیم عوض می شوند. بعضی براکت ها نیازی به لیگاچورهای الاستیک ندارند که به آنها خود باز شونده می گویند.
بیشتر مطالعه کنید: دلیل بازگشت ارتودنسی دندان چیست؟
منظور از براکت قلابدار چیست؟
براکت های قلابدار، یکی از ابزارهای استفاده شده در ارتودنسی برای برطرف کردن برخی ناهنجاری های دندانی هستند. در برخی موارد، برای جابجایی دندان ها به جهت خاصی نیاز است از کش و الاستیک ارتودنسی استفاده کرد. این کش ها به براکت ها متصل می شوند و چند براکت را به یکدیگر متصل می کنند تا دندان ها به سمت موردنظر حرکت کنند. برای این منظور، از براکت هایی استفاده می شود که دارای قلاب هستند و کش ارتودنسی بین قلاب ها قرار می گیرد.
اتصال و باند براکت ارتودنسی چگونه انجام می شود؟
مهم ترین نکته درنصب براکت ارتودنسی، تمیزی و بهداشت صحیح دهان است. بهتر است قبل از نصب براکت، دندان ها به طور کامل تمیز شوند تا هرگونه لکه یا رسوبی بر روی سطح دندان ها وجود نداشته باشد.
برای نصب براکت ها، ماده ای چسبنده روی سطح دندان قرار داده می شود و براکت ها روی دندان ها چسبانده می شوند. به این مرحله باند یا اتصال ارتودنسی گفته می شود.
در مرحله بعد، سیم قوس دار ارتودنسی از میان براکت ها عبور داده می شود که به دندان ها فشار و نیرویی را اعمال می کند که به مرور زمان باعث حرکت و تغییر مکان دندان ها می شود.
درباره نحوه نصب براکت یا باندینگ ارتودنسی بخوانید
برداشتن و دیباند براکت به چه صورت است؟
پس از اتمام درمان ارتودنسی، مرحله بعدی که به آن “دیباند” یا برداشتن براکت ها می گویند، آغاز می شود.
در این مرحله، ابتدا سیم های ارتودنسی کشیده می شوند. این سیم ها که در طول درمان برای حرکت دندان ها و تنظیم آنها مورد استفاده قرار گرفته بودند، به آرامی و با دقت از براکت ها جدا می شوند.
بعد از کشیدن سیم ها، نوبت به برداشت براکت ها می‌رسد. پزشک ارتودنسی با استفاده از ابزارهای ویژه و حرفه ای، براکت ها را از سطح دندان ها بر می دارد. این عمل با دقت و آرامش صورت می گیرد تا به سلامتی دندان ها و بافت های دهانی آسیبی وارد نشود.
بیشتر بخوانید: برداشتن براکت ارتودنسی یا دیباندینگ
شکستن براکت ارتودنسی
شکستن براکت های ارتودنسی به دلایل مختلفی رخ می دهد. اصلی ترین علت آن اعمال نیرو یا فشار بیش از حد بر روی براکت هاست. این ممکن است ناشی از عاداتی مانند گاز گرفتن اجسام سخت، جویدن آدامس یا مصرف غذاهای بیش از حد سفت و چسبنده باشد. این عادات باعث ضعف تدریجی براکت ها می شوند و در نهایت ممکن است شکسته شوند.
همچنین، بهداشت نامناسب دهان و دندان می تواند احتمال شکستن براکت های ارتودنسی را افزایش دهد. زیرا تجمع پلاک و مواد زائد در اطراف براکت ها باعث ضعیف شدن چسب و جدا شدن براکت ها می شود.
علاوه براین، کیفیت و نوع مواد براکت و دقت و مهارت متخصص ارتودنسی در هنگام نصب براکت ها نقش مهمی در کاهش شکستن براکت ها دارند.
در صورت شکستن براکت، فرآیند درمان نامنظم و آهسته خوهد شد. گاهی شکستن یک براکت ارتودنسی می تواند باعث تاخیر ۲ تا ۳ ماهه در درمان شود و حتی ممکن است باعث بی اثر شدن درمان قبلی شود.
بیشتر بخوانید: اگر براکت های ارتودنسی شل شدند یا شکستند چه کنیم
در صورت شکستن براکت ارتودنسی چه باید کرد؟
اگر براکت شکسته شده است، بهترین راهکار این است که به سرعت با ارتودنتیست خود تماس بگیرید و وقتی برای ملاقات با او رزرو کنید تا بتواند مشکل را به طور کامل رفع کند.
اما اگر بلافاصله امکان رزرو نوبت با پزشکتان را ندارید، می توانید خودتان نیز کمک کنید تا موقتا مشکل رفع شود و از زخم های دهان و دندان جلوگیری شود.
در صورتی که براکت هنوز به سیم متصل است، آن را دستکاری و جدا نکنید. به جای آن، می توانید از مومی که ارتودنتیست در زمان شروع درمان به شما داده است، استفاده کنید. به آرامی مقداری از این موم را روی محل شکستن براکت قرار دهید تا بتواند از بروز زخم های دهانی و دندانی جلوگیری کند.
اما اگر براکت از سیم جدا شده است، هنگام جدا کردن آن بسیار دقت کنید. بخشی از سیم ممکن است درون براکت باقی مانده باشد و ممکن است به دندان ها صدمه بزند. بنابراین، با دقت براکت را از سیم جدا کنید.
رنگ براکت ارتودنسی
یکی از عواملی که می تواند در دندان ها جلوه ای زیبا و ویژه ایجاد کند، استفاده از رنگ های براکت ارتودنسی است. شما می توانید از یک طیف گسترده از رنگ ها بهترین رنگ براکت ارتودنسی را بر اساس سلیقه خود انتخاب کنید.
براکت های رنگی به عنوان یک عنصر زیبایی در ارتودنسی نقش مهمی دارند و می توانند اعتماد به نفس بیمار را افزایش دهند.
بیشتر بخوانید: ارتودنسی رنگی
