بند ارتودنسی حلقه ای از جنس فولاد است که برای درمان ناهنجاری های فک، بی نظمی دندان ها و مشکلات باید استفاده می شود. این ابزار به براکت و سیم ارتودنسی متصل شده و روند درمان را ساده تر و سریع تر می کند. این ابزار با براکت تفاوت‌های زیادی دارد و به دلیل مزایای خاصی که دارد در اغلب درمان‌های ارتودنسی استفاده می‌شود. این بندها فقط برای دندان های پشتی کاربرد دارند و نقطه اتکای ارتودنسی به حساب می آیند. در ادامه بیشتر درباره آنها، مزایا و معایب و فواید خاص آنها صحبت می کنیم.
بند ارتودنسی چیست؟
بند ارتودنسی یا باند مولار (Molar Bands) نوعی حلقه از جنس استیل ضد زنگ است که دور یک دندان یا مولار پیچیده می شود. باندهای ارتودنسی نوعی نقطه اتکای قوی برای بریس ها و سایر ابزارهای درمان دندانی دارند.
بیشتر بخوانید: استریپینگ یا تراش دندان در ارتودنسی چیست
بند ارتودنسی به اصلاح فاصله‌های بزرگ، ترازکردن فک و بایت و نگهداری هدگیر کمک می کند. بند ارتودنسی برای دندان های عقبی استفاده می شود و جهت جلوگیری از پوسیدگی دندان ها به مراقبت خاص و دقیق بیمار نیاز دارد.
تفاوت بند ارتودنسی با براکت
باند ارتودنسی و براکت ارتودنسی هر دو برای قرارگیری بریس ها لازم هستند. این دو تفاوت‌های بسیاری با هم دارند. به طور خلاصه باندها حلقه‌های محکمی هستند که در اطراف دندان‌های عقبی قرار گرفته و پایه‌ای محکم فراهم می کنند. براکت‌ها اتصالات کوچکتری روی جلوی هر دندان هستند که با کمک سیم ارتودنسی به هم وصل شده و طی درمان ارتودنسی موقعیت دندان‌ها را در فک تغییر می‌دهند. در جدول زیر به مقایسه دقیق این دو اجزا ارتودنسی پرداخته‌ایم:
| ویژگی | باندهای ارتودنسی | براکت‌ها |
| جنس | استیل ضد زنگ | فلز، سرامیک یا پلاستیک |
| محل قرارگیری | دور هر دندان (دندان‌های عقبی) | سطح جلویی همه دندان‌ها |
| نحوه اتصال | حلقه ثابت دور دندان | چسبیدن روی سطح جلویی دندان |
| هدف درمانی | ایجاد نقطه اتکای قوی برای بریس، براکت و سیم | حفظ سیم قوس‌دار برای حرکت دندان‌ها |
| کاربرد | اصلاحات عمده و حمایت از هدگیر و دیگر دستگاه‌ها | روی تمام دندان‌ها برای هدایت حرکتشان |
مراحل قرارگیری بند ارتودنسی
قرار دادن بند ارتودنسی در دهان بخشی از روند درمان ارتودنسی است. در این بخش یک نگاه کلی به مراحل انجام آن و به شکل دقیق‌تر نحوه قرارگیری بند ارتودنسی را بررسی می‌کنیم:
۱. مشاوره اولیه یا ارزیابی
ابتدا متخصص ارتودنسی دهان، فک، دندان‌ها و تاثیر این موارد روی چهره شما را بررسی میکند. سپس به بررسی عکس‌های رادیوگرافی می‌پردازد. سپس یک قالب از دندان‌ها گرفته می‌شود. متخصص با بررسی تمامی جوانب تشخیص می‌دهد که فرد به بند ارتودنسی نیاز دارد یا خیر.
۲. آماده سازی دندان برای قرارگیری بند
در این مرحله از یک فاصله دهنده یا جداکننده الاستیک استفاده می‌شود تا فاصل بین دندان‌ها را بیشتر کنند. این ابزار تقریبا از یک هفته قبل در دهان قرار می‌گیرد. در این مدت دندان کمی از دندان‌های اطراف فاصله گرفته و فضای کافی برای قرارگیری بند ایجاد می شود.
بیشتر بخوانید: کاربرد هدگیر ارتودنسی
۳. قرار دادن بند ارتودنسی در دهان
فاصله دهنده ها در جلسه بعدی برداشته می شوند. ارتودنتیست اندازه‌های مختلف باندها را امتحان میکند تا اندازه مناسب برای دندان‌ها را پیدا کند. پس انتخاب اندازه مناسب باند را با چسب مخصوص روی دندان چفت می‌کنند.
۴. مرحله بعد از بند ارتودنسی؛ اتصال به بریس ها
باندها به سیم بین براکت ها متصل می‌شوند. سیم ارتودنسی سیمی نازک و قوس دار است که به مرور موقعیت دندان ها را در فک تغییر می دهد.
بیشتر بخوانید: آیا استفاده از بریس باعث حساسیت دندان ها می شود
۵. نگهداری و مراقبت از بند ارتودنسی
پس از قرار دادن بند ارتودنسی در دهان، دندانپزشک متخصص جلسات معاینه منظم را برای شل یا سفت کردن بندها تنظیم میکند. علاوه بر این، بیمار درباره نحوه مراقبت، نخ دندان کشیدن و اجتناب از خوردن غذاهای سفت و آسیب زا آموزش می‌بیند. مراقبت از بندها و ارتودنسی بسیار حائز اهمیت است.
مزایای بند ارتودنسی
ویژگی های کاربردی بند ارتودنسی کدامند؟ بند ارتودنسی چندین مزیت و کاربرد دارد. نگاهی به آنها داشته باشیم:
- استحکام و دوام بالایی دارند. باند ارتودنسی از جنس استیل ضدزنگ است و نسبت به براکت های چسبانده شده دوام بیشتری دارد. این بندها ثبات بالایی دارند و نقطه اتکایی برای بریس ها و سایر تجهیزات ارتودنسی هستند.
- بند ارتودنسی برای اصلاحات عمده موثر است. این بندها در فک فضای کافی ایجاد می کنند و مشکلاتی مثل کراس بایت، اپن بایت و اوربایت را برطرف می‌کنند.
- با گسترش استفاده از بند ارتودنسی، این حلقه‌های درمانی نتایج درمان را بهتر و کوتاهتر کرده اند. علاوه بر این، دندان های پشتی که به دلیل جویدن متحمل فشار زیادی می شوند با قرارگرفتن بند ارتودنسی شکسته نمی شوند. برعکس، براکت ها در فشار زیاد شکسته می شوند.
متن انگلیسی:
“Another benefit is that orthodontists can add additional parts to molar bands, such as appliances that expand or reposition the upper or lower jaws.”
ترجمه فارسی: «از دیگر مزایای (بند ارتودنسی) این است که متخصص ارتودنسی می تواند بخش های جدیدی را به بند ارتودنسی متصل کند؛ مثلا تجهیزاتی که فک بالایی و پایینی را گسترش می دهد.»
به نقل از سایت healthline
علاوه بر این موارد، این بندها قابلیت درمان در وضعیت های پیچیده دندانی و فکی را فراهم می کنند. قابلیت تطبیق بالایی با انواع دندان ها و فک ها را دارند.
مشکلات استفاده از بندهای ارتودنسی
این بند ها مزایای فراوانی دارند. البته در کنار این مزایا، استفاده از آنها برای دندانپزشک متخصص و بیمار چالش‌هایی دارد. در ادامه نگاهی به مشکلات بند ارتودنسی خواهیم داشت:
- تحریک و ناراحتی: تا زمانی که دهان به آن عادت کند موجب ناراحتی یا تحریک لثه و گونه می‌شود. این عارضه خفیف است و بیشتر در مواقعی آزاردهنده می‌شود که متخصص ارتودنسی در نصب آن دقت کافی نکند. خوشبختانه با مراجعه به یک فرد متخصص و باتجربه می‌توانید از این بابت خیال خود و عزیزانتان را راحت کنید.
- مراقبت های بهداشتی سخت: تمیزکردن دندان و لثه با وجود بند ارتودنسی سخت‌تر است. دسترسی دشوار به این دندان امکان تجمع پلاکت‌ها و باقی ماندن ذرات غذا را در دندان افزایش می‌دهد. به همین دلیل، در همان جلسات اولیه قرار دادن بند متخصص و کمک دندانپزشک بیمار را درباره حساسیت رعایت نکات مراقبتی آشنا می‌کنند. استفاده منظم از نخ دندان مخصوص، مسواک مخصوص ارتودنسی و دهانشویه ضروری است.
بیشتر بخوانید: چگونه باید از ارتودنسی دندان های خود مراقبت کنیم
- خطر پوسیدگی و ایجاد لک: عدم مراقبت صحیح از دندان موجب پوسیدگی و ایجاد لکه های سفید روی مینای دندان (دِمینرالیزاسیون) می‌شود.
- لکه دارشدن: مصرف غذاهای رنگی یا روغنی به مرور موجب تغییر رنگ این حلقه‌ها می‌شوند. البته با شستشوی سریع و بلافاصله پس از خوردن این نوع غذاها احتمال این پدیده به حداقل می‌رسد.
واکنش آلرژیک از دیگر مشکلات احتمالی است. برخی از افراد ممکن است به مواد به‌کاررفته در حلقه بند حساسیت نشان دهند.
درد بند ارتودنسی و روش های کاهش آن
بند ارتودنسی ممکن است هنگام قرارگیری به دلیل اعمال فشار احساس ناراحتی موقتی ایجاد کند. فشار ناشی از بریس و سیم هم به بند ارتودنسی منتقل شده و درد را دوچندان میکند. خوشبختانه این درد قابل مدیریت است. بهترین راه برای تسکین درد ناشی از بندهای ارتودنسی استفاده از مسکن‌هایی مثل ایبوپرفون یا استامینوفن است. استفاده از موم ارتودنسی برای کاهش تماس بند با لثه و ترمیم زخم‌ها مفید است. انواع ژل‌ها و کرم‌های بی‌حس کننده موضعی هم مفید هستند. کمپرس یخ درد و تورم دندان‌ها را کاهش داده و به بی‌حس کردن آن کمک میکند.
البته اجتناب از مصرف غذاهای سفت و استفاده از غذاهای نرم هم می‌تواند فشار وارده را به حداقل برساند. مراجع درمان باید حتما و تحت هر شرایطی بهداشت دهان و دندان را رعایت کند و نخ دندان کشیدن، مسواک زدن و استفاده از دهانشویه را به طور مستمر انجام دهد. مراجعه منظم به ارتودنتیست برای بررسی روند تاثیرگذاری درمان یا شل و سفت کردن بندها ضروری است.
دلایل عدم استفاده از بند ارتودنسی برای دندان های جلو
بند ارتودنسی به دلایل زیبایی شناسی، مغایرت ساختاری و عدم راحتی و تاثیرنگذاشتن روی عملکرد دندان ها برای دندان های جلویی استفاده نمی‌شود.
نصب بند ارتودنسی روی دندان‌های جلویی جلوه زیبایی ندارد؛ بندها بیشتر از براکت‌ها به چشم می‌آیند و از همین روی گزینه مناسبی نیستند. دندان‌های جلویی نسبت به دندان‌های پشتی کوچکتر بوده و ساختار متفاوتی دارند. چفت کردن بندهای ارتودنسی در دندان‌های جلویی تقریبا ناممکن است.
بیشتر بخوانید: درمان عقب بودن فک پایین با ارتودنسی
دندان‌های پشتی فشار بیشتری را هنگام جویدن یا قرار گرفتن دو فک روی هم متحمل می‌شوند. دندان‌های جلویی این حجم از فشار را تحمل نمی‌کنند و نتیجتا نیازی به چنین سطح اتکایی ندارند. از طرفی، نصب بند در دندان‌های جلویی تاثیر منفی روی کنترل فک و همچنین تحریکات آزاردهنده بل و لثه‌ها دارد.
کلام پایانی
این بند روی دندان‌های عقبی نصب شده و فشار واردشده به عقب فک را در کل دهان تقسیم می کند. همچنین جایگزین براکت در دندان‌های پشتی است و شکستگی براکت در اثر فشار را ندارد. این بند با آمادگی قبلی دندان و ایجاد فضای کافی در اطراف دندان روی آن قرار می‌گیرد. استفاده از این بند به‌تنهایی کاربردی ندارد و همراه با دیگر تجهیزات ارتودنسی کمک‌کننده است. در این مطلب بیشتر در این خصوص صحبت کردیم.
