ارتودنسی دو فاز یا ارتودنسی دو مرحله ای یک روش جدید و پیشرفته در علم دندانپزشکی است که برای درمان مشکلات دندان و فک در کودکان به کار می رود. این روش از سنین پایین شروع شده و مراحل مختلفی از اصلاح دندان ها و فک ها را شامل می شود. در این مقاله، مفهوم، کاربردها و نتایج این روش در بهبود سلامت دندان ها و فک ها مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
ارتودنسی دو مرحله ای چیست؟
ارتودنسی دو مرحله ای یک روش درمانی تخصصی در دندانپزشکی کودکان است که از دو فاز تشکیل شده است. در این روش درمانی، ابتدا دندان ها صاف شده و سپس یک بایت یا نیش عملکردی نرمال ایجاد می شود. ارتودنسی دو مرحله ای، به رشد طبیعی فک و رویش دندان های دائمی کودک کمک می کند.
بیشتر بدانید: ارتودنسی دندان کودکان چگونه است؟
چرا درمان ارتودنسی دو فازی انجام می شود؟
زمانی که دندان های شیری زودتر یا دیرتر از موعد بریزند، احتمال وجود مشکلاتی اوربایت دندان، آندربایت، کراس بایت یا سایر مشکلات مرتبط با موقعیت دندان ها و فک وجود دارد. بنابراین، ارتودنتیست به والدین توصیه می کند که درمان ارتودنسی دو مرحله ای را در نظر بگیرند. این درمان شامل دو مرحله مجزا است که هر کدام مربوط به دوره های مختلفی از رشد کودکان است. یک مرحله قبل از در آمدن دندان های دائمی آغاز می شود و مرحله دیگر زمانی است که اغلب دندان های دائمی کودک در آمده باشند.
مراحل ارتودنسی دو فاز یا ارتودنسی دو مرحله ای
ارتودنسی دو مرحله ای برای بعضی کودکان ضروری است و می تواند در بعضی موارد بهترین راه برای درمان مشکلات ارتودنسی باشد. مراحل ارتودنسی دو مرحله ای عبارتند از:
۱- فاز اول ارتودنسی دو مرحله ای:
فاز اول ارتودنسی دو مرحله ای درمانی است که قبل از رویش دندان های دائمی در کودکان ۶ تا ۹ ساله انجام می شود. در این مرحله، با استفاده از ابزارهای ارتودنسی، فضای لازم برای رشد دندان ها فراهم می شود و مشکلاتی که ممکن است به دلیل فضای کم ایجاد شوند، بهبود می یابند. این فاز معمولاً ۹ تا ۱۲ ماه طول می کشد و فضای لازم را برای رویش دندان های دائمی در موقعیت مناسب فراهم می کند.
۲- مرحله استراحت ارتودنسی دو فاز:
مرحله استراحت در درمان ارتودنسی دو فاز، مرحله ای است که دندان های دائمی درحال رشد و تکمیل هستند. در این مرحله، اگر نیاز باشد، از نگهدارنده ها برای حفظ موقعیت صحیح دندان ها استفاده می شود. اما اگر دندانپزشک احساس کند که این نگهدارنده ها ممکن است با رشد دندان های دائمی تداخل داشته باشند، ممکن است توصیه کند که از آن ها صرف نظر شود. در این مرحله، دندانپزشک به دندان های دائمی فرصت می دهد تا به طور طبیعی رشد کنند و از آزادی حرکت برخوردار شوند.
۳- فاز دوم ارتودنسی دو مرحله ای:
در فاز دوم ارتودنسی دو مرحله ای، که معمولاً در سنین ۱۱ تا ۱۳ سالگی شروع می شود، با استفاده از بریس های کامل دندان های دائمی به موقعیت مناسب منتقل می شوند. این مرحله، معمولاً حدود ۲۴ ماه طول می کشد و در نهایت، با اتمام درمان، لبخند زیبا و دندان های هم تراز به وجود می آیند (کاربردهای بریس دندان چیست).
کاربردهای ارتودنسی دو فاز
ارتودنسی دو مرحله ای برای کودکان با مشکلات شدید دندان و فک وضعیتی کارآمد است و ممکن است در موارد زیر ضروری باشد:
- وضعیت دهان و دندان کودک نشان دهنده علائمی است که با استفاده از این روش، می توان از بروز مشکلات جلوگیری کرد.
- در طی فرآیند رشد دندان ها و فک کودک ممکن است مشکلاتی از قبل وجود داشته باشند که نیازمند پیگیری هستند.
- استخوان های فک کودک دچار مشکلاتی هستند که نیاز به اصلاح دارند.
کودکانی که با مشکلات زیر مواجه هستند، به ارتودنسی دو مرحله ای نیاز دارند:
- دندان های بیش از حد بیرون آمده
- دندان های کج یا شلوغ (درمان شلوغی و ازدحام دندانها)
- ناهماهنگی فک با سایر قسمت های سر
- مشکلات گفتاری ناشی از نامناسب بودن موقعیت دندان ها یا فک
- ضرورت انجام جراحی فک در آینده
از کجا بفهمم که کودک من به درمان ارتودنسی دو مرحله ای نیاز دارد؟
هر کدام از علائم زیر امکان دارد نشانه این باشد که کودک شما کیس مناسبی برای درمان ارتودنسی دو فازی است:
- از دست دادن زود هنگام دندان های شیری (قبل از ۵ سالگی)
- مشکل در هنگام جویدن یا گاز زدن مواد غذایی
- مکیدن انگشت شست بعد از ۵ سالگی
- عدم انطباق صحیح فک بالا و فک پایین هنگام بسته شدن دهان
- ازدحام و شلوغی دندان ها در سن ۷ یا ۸ سالگی
- بیرون زدگی دندان های فک بالا یا فک پایین
بیشتر بدانید: راه های درمان کوچک بودن فک پایین چیست؟
درمان ارتودنسی فاز ۱ چیست؟
درمان ارتودنسی فاز ۱ یا همان ارتودنسی پیشگیری، نوعی درمان ارتودنسی است که قبل از رشد دندان های دائمی در کودکان انجام می شود و اغلب در سنین ۶ تا ۱۰ سالگی صورت می گیرد.
هدف از انجام درمان ارتودنسی در فاز اول چیست؟
هدف از انجام درمان ارتودنسی فاز اول، اطمینان از وجود فضای کافی برای رویش دندان های دائمی است. این کار با کاهش خطر ازدحام بیش از حد دندان ها به دلیل نبود فضای کافی انجام می شود. اگر درمان ارتودنسی فاز اول در بعضی از کودکان انجام نشود، ممکن است دندان های آن ها کج یا شلوغ شوند. همچنین، مشکلاتی مانند مال اکلوژن ها نیز در این مرحله درمان می شوند. اگر فرزند شما بیرون زدگی فکی داشته باشد، می توان آن را در این مرحله تا حد زیادی درمان کرد.
ارتودنسی مرحله اول چه کاربردی دارد و چقدر طول می کشد؟
انجام اصلاحات زود هنگام ارتودنسی می تواند از بروز مشکلات بعدی در دندان ها و موقعیت آن ها جلوگیری کند. این اصلاحات می توانند از احتمال از بین رفتن دندان ها و نیاز به عمل جراحی لثه پیشگیری کنند. در صورت انجام ندادن مرحله اول ارتودنسی، احتمال وجود نیاز به ارتودنسی بیشتری در آینده و حتی نیاز به عمل جراحی فک وجود دارد. درمان فاز اول ارتودنسی معمولاً بین ۱۸ تا ۱۹ ماه طول می کشد و پس از آن، کودک نگهدارنده هایی دریافت می‌کند که هر ۴ تا ۶ ماه یک بار باید چک شوند.
دستگاه های مورد استفاده برای ارتودنسی در مرحله اول
ارتودنتیست ها در مرحله اول ارتودنسی از دستگاه های ارتودنسی ثابت و متحرک مانند موارد زیر استفاده می کنند:
- فضا نگهدارنده های تخصصی
- فیس ماسک ارتودنسی
- نصب بریس روی چند دندان
- هدگیرها
- نگهدارنده های خاص
- ابزار ارتودنسی فانکشنال
- وسیع کننده های کام یا پالاتال اکسپندر (انواع وسیع کننده کام کدامند)
درمان ارتودنسی فاز ۲
درمان ارتودنسی فاز دوم، همان روش درمان ارتودنسی است که بیشتر ما با آن آشنا هستیم. ارتودنسی فاز ۲ زمانی اتفاق میافتد که ارتودنتیست بریس ها را روی دندان های فک بالا یا فک پایین نصب می کند. در این مرحله، نه تنها فاصله بین دندان ها بسته می شود، بلکه دندان های نامنظم، شلوغ و هرگونه مشکل دیگری نیز برطرف می شود، از جمله مشکلاتی مانند اوربایت یا آندربایت.
مدت زمان این مرحله از ارتودنسی چقدر است؟
فاز دوم ارتودنسی دو مرحله ای معمولاً از سنین ۱۱ یا ۱۲ سالگی آغاز می شود و به طور میانگین معمولاً ۱۲ تا ۲۰ ماه طول می کشد. اما زمان درمان ارتودنسی بستگی به وضعیت و مشکلات هر فرد دارد و ممکن است برای هر فرد متفاوت باشد. بعضی کودکان ممکن است تا ۴ سال به بریس نیاز داشته باشند، در حالی که بعضی دیگر ممکن است مشکلات کمتری داشته باشند و درمان کمتر از ۱ سال طول بکشد.
ارتودنسی دو فاز برای چه افرادی مناسب است؟
ارتودنسی دو فاز می تواند به رشد صحیح فک بالا و فک پایین کودک کمک کند. عادات ناسالم کودک مانند مکیدن طولانی شست یا استفاده از پستانک می توانند به سلامت دندان ها آسیب بزنند. اگر کودک شما دارای شرایط زیر باشد، مراجعه به متخصص ارتودنسی توصیه می شود:
- داشتن عاداتی که بر دندان ها تاثیر منفی دارند.
- گاز گرفتن یا جویدن برای کودک دشوار باشد.
- کودک نمی تواند فک خود را درست باز و بسته کند.
- علائم اولیه کراس بایت (هنگامی که دندان های فک بالا و فک پایین درست کنار هم قرار نمی گیرند) تشخیص داده شود.
- دندان های شیری کودک قبل از ۵ سالگی افتاده باشند.
- دندان های فک بالا یا فک پایین بیرون زده باشند.
مکیدن انگشت شست، سایر انگشتان، پستانک و اسباب بازی ها برای نوزادان و کودکان خردسال عادی است. اگر فرزند شما در سن ۵ سالگی هنوز به مکیدن انگشت یا سایر اشیاء مانند پستانک و اسباب بازی عادت دارد و این عادت با تمام تلاش های شما برای کنترل آن به طور مداوم ادامه دارد، بهتر است با یک متخصص ارتودنسی مشاوره کنید.
آمادگی های لازم برای ارتودنسی دو فاز
اهمیت مراقبت از سلامت دهان و دندان کودک بسیار اساسی است. به منظور اطمینان از سلامت دهان کودک خود قبل از ۷ سالگی به یک متخصص ارتودنسی مراجعه کنید. متخصص ارتودنسی برای تشخیص دقیق مشکلات دندان و فک کودک، رادیوگرافی پانورامیک را تجویز می کند. عکس برداری با اشعه ایکس به متخصص ارتودنسی کمک می کند تا وضعیت دندان های کودک را بهتر ارزیابی کند. در اولین ویزیت، کودک ممکن است ترکیبی از دندان های شیری و دائمی را در دهان خود داشته باشد. متخصص ارتودنسی با ارزیابی فضای کافی و نحوه رشد دندان ها، درباره نیاز به ارتودنسی دو مرحله ای تصمیم می گیرد.
مراقبت های بعد از ارتودنسی دو مرحله ای
اهمیت مراقبت از سلامت دهان و دندان کودکان بسیار حیاتی است. به دلیل عدم توانایی کودکان در رعایت بهداشت دهانی و احتمال وارد آمدن آسیب به تجهیزات ارتودنسی، اهمیت مراقبت و نگهداری در طول درمان ارتودنسی دو فاز بسیار بالا است. در هر دو فاز اول و دوم درمان ارتودنسی باید به موارد زیر توجه داشته باشید:
- بعد از هر وعده غذایی، کودک باید دندان های خود را مسواک بزند و از نخ دندان استفاده کند.
- از خوردن مواد غذایی سفت و چسبنده اجتناب کند، زیرا این نوع غذاها ممکن است باعث شکستن یا آسیب به تجهیزات ارتودنسی شوند.
- اگر کودک از ابزار ارتودنسی متحرک استفاده می کند، حتماً باید مراقب باشید که آن را به درستی استفاده کند و در طول شبانه روز آن را در دهان خود قرار دهد.
- معاینات باید به طور منظم انجام شود تا بتوان مراحل ارتودنسی را در زمان مناسب انجام داد.
- در صورتی که کودک درد دارد، می توانید از مسکن های بدون نیاز به نسخه پزشک استفاده کنید.
عوارض و خطرات ارتودنسی دو فاز
ارتودنسی دو فاز مانند دیگر روش های ارتودنسی ممکن است منجر به بروز عوارض و خطرات متعددی شود. اما اگر مراقبت های بعد از ارتودنسی دو فاز دقیق رعایت شوند، احتمال بروز این عوارض و خطرات کم خواهد بود:
- احساس درد و ناراحتی به خاطر فشار ارتودنسی (روش های کاهش درد ارتودنسی دندان)
- بیماری لثه (پریودنتال) مانند التهاب و تحلیل لثه
- اختلال گیجگاهی فکی
- آسیب دیدن مینای دندان
- تحلیل رفتن ریشه دندان
- پوسیدگی دندان
- لق شدن دندان ها
اگر ارتودنسی دو فاز انجام نشود و این درمان به تعویق بیافتد، چه می شود؟
اگر دندانپزشک ارتودنسی دو مرحله ای را برای کودک شما لازم می داند، بهتر است در اولین فرصت این درمان را شروع کنید. در غیر این صورت، رویش کامل دندان های دائمی و شروع ارتودنسی ممکن است با مشکلات زیر همراه باشد:
- درمان ارتودنسی فاز ۱ ممکن است پیچیده، مشکل و طولانی مدت شود.
- احتمالاً نیاز به عمل جراحی فک یا کشیدن دندان های دائمی وجود داشته باشد.
- احتمال وجود عدم دستیابی به نتیجه مطلوب یا حالت ایده آل وجود دارد.
هزینه ارتودنسی دو مرحله ای
هزینه ارتودنسی دو فاز بستگی به عوامل مختلفی از جمله نوع روش های مورد استفاده در فاز اول و نوع بریس های ثابت در فاز دوم دارد. هر فاز دارای ویژگی ها و هزینه های خاص خود است که برای تخمین دقیق هزینه، نیاز به مشاوره و ارزیابی توسط متخصص ارتودنسی دارد.
حرفه ای ترین و بروزترین تکنولوژی ارتودنسی و مشاهده نتایج انواع طرح درمان در کلینیک دکتر ستار کبیری : تکنولوژی تصویر برداری سه بعدی ارتودنسی دیجیتال
سوالات متداول
۱- آیا ارتودنسی ۲ فازی واقعا لازم است یا تنها باید مرحله دوم آن را انجام داد؟
هر کودک دارای وضعیت و نیاز های منحصر به فردی است، بنابراین امکان ارائه یک پاسخ عمومی و قطعی برای این سوال وجود ندارد. مشاوره با یک متخصص ارتودنسی امری بسیار حیاتی است، زیرا تنها او می تواند وضعیت خاص کودک شما را ارزیابی کرده و برنامه درمانی مناسبی را برای او تعیین کند. در نهایت، تصمیم نهایی برای شروع درمان ارتودنسی برای فرزند شما باید به طور آگاهانه و با راهنمایی متخصص ارتودنسی اتخاذ شود.
۲- ارتودنسی دو فاز برای چه افرادی مناسب نیست؟
زمانی که ارتودنتیست دندان ها و فک کودک را معاینه می کند، اگر مشکلات دندان و فک جزئی باشند و نیاز به اصلاحات پیچیده مانند جراحی فک نباشد و همچنین فضای کافی برای رشد دندان های دائمی وجود داشته باشد، ممکن است درمان ارتودنسی در یک فاز تجویز شود.
۳- ارتودنسی دو فاز برای چه سنی انجام می شود؟
فاز اول ارتودنسی معمولاً در سنین ۶ تا ۹ سال انجام می شود، زمانی که کودک هنوز دندان های شیری دارد. فاز دوم ارتودنسی معمولاً در سنین ۱۱ تا ۱۳ سالگی انجام می شود، زمانی که دندان های دائمی کامل شده اند.
۴- ارتودنسی دو مرحله ای چه مدت طول می کشد؟
مدت زمان درمان ارتودنسی بستگی به نوع مشکلات و وضعیت فرد دارد. مرحله اول ارتودنسی دو فاز معمولاً ۶ تا ۱۲ ماه طول می کشد. بعد از رشد کامل دندان های دائمی، مرحله دوم ارتودنسی شروع می شود که به طور میانگین ۲ سال طول می کشد.
