میکروگناتیا یا هیپوپلازی فک پایین، وضعیتی است که فک پایین به دلیل کمبود رشد، نسبت به فک بالا کوچک تر و عقب تر از موقعیت طبیعی خود قرار می گیرد. در واقع، این مورد یکی از مشکلات رایج فکی است که باعث شکل گیری فاصله زیادی بین فک بالا و پایین می شود.
بیشتر بخوانید: ارتودنسی یک فک پایین چگونه است
این مشکل معمولا در کودکانی که با مشکلات ژنتیکی مانند پروگریا، تریزومی ۱۳ و پروژریا متولد می شوند، رخ می دهد و اغلب می تواند با رشد کودک بهبود پیدا کند. اما در بعضی از کودکان به دلیل میکروگناتیا، دندان ها هم ترازی غیر طبیعی دارند؛ زیرا برای رشد دندان ها فضای کافی در دهان وجود ندارد.جزییات ارتودنسی برای کودکان و مزایای درمان در کودکی را اینجا بخوانید.
علت فک کوچک چیست؟
در اکثر موارد، میکروگناتیا به صورت مادرزادی در کودکان رخ می دهد. این به این معنی است که آن ها با این مشکل به دنیا می آیند. در برخی موارد دیگر، این مشکل به دلیل اختلالات ارثی رخ می دهد، اما در بعضی موارد، جهش های ژنتیکی باعث ایجاد این مشکل هستند که ارثی نیستند. چندین سندروم مهم وجود دارد که باعث کوچک شدن فک پایین در افراد شود. این سندروم ها عبارتند از:
- تریزومی ۱۳ و ۱۸
تریزومی یک نوع اختلال ژنتیکی است که در صورت داشتن مواد ژنتیکی اضافی در کودکان رخ می دهد. در این حالت، سه کروموزوم به جای دو کروموزوم طبیعی در ساختار ژنتیکی وجود دارد که باعث مشکلاتی از جمله تغییر شکل جسمی و عقب ماندگی شدید ذهنی می شود.
- آکندروژنز
در اختلال ارثی نادر آکندروژنز، غده هیپوفیز کودکان به اندازه کافی هورمون رشد ترشح نمی کند. این مشکل می تواند باعث مشکلات جدی مانند کوچکی فک پایین و باریک شدن سینه شود.
- سندرم پیر رابین
فک کودکان با سندرم پیر رابین، با سرعت کمتری در رحم شکل می گیرد، که در نتیجه باعث کوچک شدن فک پایین می شود. علاوه بر این، این سندرم باعث می شود که زبان به سمت عقب برگردد و در آینده مشکلات تنفسی را به دنبال داشته باشند. همچنین، نوزادان مبتلا به این سندروم، ممکن است با شکاف کام متولد شوند.
بیشتر مطالعه کنید: دلیل فقدان مادرزادی دندان چیست؟
- پروگریا یا پیری زودرس
بیماری ژنتیکی پروگریا باعث پیری سریع کودکان می شود. در نوزادان مبتلا به این بیماری، علائم آن هنگام تولد مشاهده نمی شود، اما در دو سال اول زندگی، علائم اختلالی ظاهر می شود.
جهش ژنتیکی عامل این بیماری می باشد و انتقال آن از طریق خانواده ها صورت نمی گیرد. علاوه بر کوچک بودن فک پایین، کودکان مبتلا به پروگریا ممکن است با مشکلات دیگری نیز روبرو شوند. ریزش مو، رشد آهسته و صورت بسیار باریک از این مشکلات هستند.
- سندرم تریچر کالینز
سندرم تریچر کالینز یا تریشر کالینز، یک بیماری ارثی است که باعث بروز ناهنجاری های شدیدی در صورت فرد مبتلا می شود. این بیماری می تواند علاوه بر کوچک بودن فک، باعث بروز شکاف کام، بدشکلی در استخوان های گونه ها و گوش نیز شود.
- سندرم کری دو چت یا فریاد گربه
یک بیماری ژنتیکی نادر به نام سندرم کری دو چت (Cri-du-chat) باعث ناتوانی در رشد و بروز بد شکلی های جسمی مانند کوچکی پاییم و گوش های کوتاه می شود. این بیماری به نام صدای جیغ گربه مانندی که از نوزادان مبتلا به آن شنیده می شود، مشهور است.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
برای درمان ناهنجاری های فکی که جنبه مادرزادی دارند، بهترین سن برای شروع درمان ارتودنسی بین ۷ تا ۱۲ سال است، زیرا دندان های شیری و دائمی همزمان در دهان کودکان وجود دارند. در این سن، بیماران می توانند با مراجعه به متخصص ارتودنسی، از ردیف کردن دندان های خود شروع به درمان کنند و سپس درمان فک را ادامه دهند.
اگر در این سن درمان لازم انجام نشود، در سن بلوغ و جهش رشدی، درمان سخت تر و نیاز به جراحی توسط متخصصین جراحی دهان، فک و صورت خواهد بود.
هزینه اصلاح کوچک بودن فک
هزینه درمان بیماری فک به شدت عمل ها و این که به ارتودنسی نیاز است یا خیر، بستگی دارد. با این حال، با انجام عمل جراحی، مشکل اصلی کودک برطرف می شود و بیمه مقداری از هزینه های جراحی فک را تحت پوشش قرار می دهد. اما هزینه ارتودنسی باید به صورت کامل توسط شما پرداخت شود.
درمان آن چیست و چگونه است؟
درمان و تشخیص این بیماری از سنین ۱۰ الی ۱۲ سالگی صورت می گیرد که اگر در این سنین تحت درمان مناسب قرار بگیرند نیاز به جراحی فک نخواهند داشت و معمولا با استفاده از دستگاه فانکشنال ثابت و متحرک درمان خواهد شد. دستگاه فانکشال متحرک ساده برای حرکات جزئی دندانی کاربرد دارد.
برای درمان به روش فانکشال متحرک از دستگاه تویین بلاک استفاده می شود. این دستگاه از دو قسمت فک بالا و پایین تشکیل شده است که بیمار را مجبور می کند که در طول درمان فک خود را به سمت جلو حرکت دهد.
مشکلات و چالش های کوچک بودن فک
اکثرا در افرادی که فک پایینشان کوچک است، راه هوایی بینی شان باریک بوده و انسداد راه هوایی ناشی از آن در پشت زبان ایجاد می شود. این موضوع می تواند باعث مشکلات تنفسی، خوابیدن، خروپف، آپنه خواب، مشکلات گفتاری، ناتوانی در جویدن و بد شدن وضعیت فک و گردن شود. همچنین، ممکن است مشکلات ثانویه ای نیز مانند تغییر رفتاری، خواب ناکافی شبانه و خواب آلودگی در طول روز ایجاد شود.
جراحی کوچکی فک پایین IMDO چگونه انجام می شود؟
در این جراحی، هدف بزرگ کردن فک پایین در ناحیه بین دو دندان مولر ۱ و ۲ است. این عمل باعث افزایش اندازه فک پایین به صورت سه بعدی در طول، عرض و عمق می شود.
پزشکان برای اصلاح فک پایین از جراحی استفاده می کنند. یکی از دلایل قوی این جراحی، هدایت عضلات زبان به جلو است. این باعث باز شدن راه هوایی و بهبود وضعیت خروپف، به ویژه در بزرگسالان می شود.
اصلاح کوچکی فک پایین چه تغییراتی در شکل ظاهری به وجود می آورد؟
درمان مشکلات فک و صورت از طریق دو روش ارتودنسی و جراحی فک انجام می شود. در ابتدا، با استفاده از ارتودنسی، سعی می شود با تغییر موقعیت دندان ها، مشکلاتی مانند عدم تطابق بین فک ها، جلوگیری از رشد نامناسب دندان ها و همچنین بهبود عملکرد فک ها را برطرف کرد. اما در صورتی که این روش جواب ندهد، جراحی فک می تواند به عنوان یک روش دوم استفاده شود. با انجام این عمل، تغییرات قابل توجهی در اندازه، شکل و فک ها ایجاد می شود که باعث بهبود عملکرد فک و همچنین ظاهر و اعتماد به نفس فرد می شود. این تغییرات به شرح زیر است:
- تغییر در ظاهر بینی و حجم هوا
با درمان کوچکی فک کودک، خروپف او به طور تقریبی درست می شود و تنفس طبیعی تری در حین خواب خواهد داشت. همچنین، در حین ورزش، کودکتان ممکن است بهبودی سریع تری در تنفس خود تجربه کند.
- تغییر موقعیت زبان
بعد از جراحی زبان و راه هوایی، با حرکت فک پایین به سمت جلو، فک پایین بزرگتر می شود و گفتار بهبود پیدا می کند و مشکلات گذشته مربوط به گفتار به تدریج برطرف می شود.
- تغییر در ظاهر چانه ها
اگر فک پایین فرد کوچک باشد، می تواند در شکل چهره فرد تغییراتی به وجود آورد. با این کار، شکل ظاهری فرد بهبود پیدا کرده و تناسب خوبی در قسمت های مختلف صورت ایجاد می شود.
بیشتر مطالعه کنید: اختلال اپن بایت چیست؟
- تغییر وضعیت گردن
اگر در کودکی مشکل فک پایین به درستی درمان نشود، ممکن است در بزرگسالی باعث بروز مشکلاتی در ناحیه گردن و اختلال در رشد صحیح ستون فقرات گردن شود. بنابراین، برای باز شدن راه هوایی اصلی در پشت زبان و جلوگیری از انسداد راه هوایی، بهتر است جراحی در سنین پایین انجام شود.
رشد فک تا چه سنی ادامه دارد؟
فک انسان در زمان بلوغ و رشد بسیار پویا و تغییر پذیر است، اما پس از آن، رشد استخوان های فک به شدت کاهش می یابد و سفت و سخت می شوند. در دوره‌ی ۱۸ تا ۲۵ سالگی، رشد فک تقریبا متوقف می شود. بنابراین، انجام جراحی فک در این بازه سنی، مناسب است.
آیا کوچکی چانه ممکن است با کوچکی فک پایین یکی باشد؟
تنها راه درست برای بررسی وضعیت فک، مراجعه به متخصص ارتودنسی است. در برخی موارد، فک پایین مشکلی ندارد ولی چانه کوچک است. اما در اکثر موارد، مشکل اصلی در فک پایین است که به اشتباه تصور می شود چانه کوچک و عقب رفته است.
