تعادل در ساختار و عملکرد فک و دندان یکی از عوامل بسیار مهم در حفظ سلامت دهان و صورت انسان است. یکی از سوالاتی که در این زمینه پیش میآید این است که آیا نامتقارن بودن دندانها باعث انحراف فک میشود یا این انحرافها باعث تغییرات در دندانها میشوند؟ آیا درمان انحراف فک با ارتودنسی امکان پذیر است؟
اگر فک شما بهطور کامل شکل نگرفته باشد، ممکن است فضای کافی برای رشد دندانها وجود نداشته باشد و این موضوع میتواند باعث نامتقارنی و ناهماهنگی در فک شود. از طرف دیگر، اگر دندانها نامنظم و نامرتب باشند، این عدم تعادل میتواند باعث تغییرات در موقعیت فک و ایجاد انحرافات شود. این ناهماهنگی در فک میتواند عوارض جانبی مثل سردرد و صدای زنگ در گوش ایجاد کند. اما راه حل چیست؟ در ادامه مطلب همراه ما باشید تا پاسخ سوال خود را بگیرید.
انحراف فک چیست؟
انحراف فک به وضعیتی گفته میشود که بین استخوان فک بالا و فک پایین یک عدم تقارن و ناهماهنگی قابل مشاهده وجود دارد، به خصوص زمانی که از جلو مشاهده میشود. در واقع، این وضعیت به معنای جابجایی استخوان فک از موقعیت مطلوب خود است. فک نامتقارن میتواند باعث مشکلات خوردن، خوابیدن، صحبت کردن و تنفس شود و به طور کلی، باعث عدم تعادل و ناهماهنگی در عملکرد فک میشود.
علائم انحراف فک ممکن است شامل درد فک، درد صورت، اسپاسم عضلانی، گاز گرفتن غیرعادی، مشکلات حرکتی فک، و حتی در موارد شدید ممکن است منجر به درد صورت شود. در نتیجه، شناسایی و درمان این وضعیت بسیار اهمیت دارد تا از عوارض جدیتر جلوگیری شود.
علائم افراد دارای انحراف فک
علائم انحراف فک اغلب شبیه علائم مرتبط با اختلالات مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) است. این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشند:
- درد در شقیقه
- درد در TMJ (مفصل فک)
- صدا دادن فک
- سفت بودن عضلات فک
- کیپ شدن یا گرفتگی گوش
دیگر علائم انحراف فک در افراد
- درد یا ناراحتی در مناطق مختلف مانند فک، صورت و گردن: البته این درد و ناراحتی دلیل قطعی برای انحراف فک نباشد. ممکن است علل دیگری مثل درد دندان داشته باشد.
- مشکل در گاز گرفتن یا جویدن غذا: انحراف جانبی فک میتواند باعث دشواری در باز کردن دهان و جویدن غذا شود.
- مشکل در صحبت کردن یا تولید صداهای خاص: این ممکن است باعث شود که صداهایی مانند سوتزدن یا تلفظ برخی حروف خاص به صورت صحیح انجام نشود.
- سردردهای مزمن یا میگرن: فشار اضافی روی TMJ ممکن است باعث ایجاد میگرن شود. اما این یک علامت قطعی برای انحراف فک نیست. جرا که میگرن میتواند علل مختلفی داشته باشد
- تنش یا درد در گردن و شانهها: اگر در ناحیه فوقانی گردن، به ویژه در شانه و استخوان قفسه سینه، تنش و درد احساس میکنید، میتواند به این دلیل باشد که برخی از ماهیچهها منقبض شده و بیش از حد معمول کشیده شدهاند.
- ناهماهنگی قابل مشاهده فک یا دندانها: نامنظم بودن دندانها و فک، فلج دندانها و درد فک نیز از علائم این وضعیت است.
بیشتر بدانید: علت های نامنظم و کج بودن دندان ها چیست و چگونه درمان می شود
به طور خلاصه، انحراف جانبی فک نه تنها میتواند به علائمی مانند درد و ناراحتی منجر شود، بلکه میتواند تأثیراتی بر روی عملکرد روزمره ما از جمله خوردن، صحبت کردن، و تولید صداها داشته باشد. بنابراین مراجعه به پزشک و تشخیص روش درمانی مناسب، اهمیت زیادی دارد. در ادامه با درمان انحراف فک با ارتودنسی آشنا خواهید شد.
درمان انحراف فک با ارتودنسی
با توجه به اینکه بخشی از مشکلات انحراف فک، مربوط به نامرتب و کج بودن دندانهاست، بهتر است به دندانپزشک مراجعه کنید. در این شرایط ممکن است پزشک درمان انحراف فک با ارتودنسی را به شما توصیه کند.
ارتودنسی یکی از راه حلهای مناسب برای درمان مشکلات ناهماهنگی فک است. این درمانها برای تراز کردن دندانها و فکها استفاده میشوند، که علاوه بر بهبود زیبایی، عملکرد دهان را نیز بهبود میبخشند. در ادامه، تعدادی از روشهای ارتودنسی برای رفع ناهماهنگی فکها توضیح داده شده است:
۱- بریس ها:
بریسهای سنتی روشی موثر برای تراز کردن تدریجی دندانها و فکها هستند. این بریسها با اعمال فشار ملایم در طول زمان، میتوانند مال اکلوژنهای مختلف از جمله اوربایت، آندربایت، کراس بایت و اپن بایت را اصلاح کنند (کاربرد انواع بریس ها).
بیشتر بدانید: نشانه های انواع مال الکلوژن چگونه می باشد.
۲- دستگاه های فانکشنال ارتودنسی:
دستگاههای فانکشنال ارتودنسی، دستگاههای تخصصی هستند که به تصحیح انحرافات فک میپردازند. آنها به اصلاح رشد فکها کمک کرده و آنها را در یک راستا قرار میدهند. برخی از نمونههای این دستگاهها شامل لوازم فانکشنال Herbst و لوازم فانکشنال دوقلو هستند.
۳- جراحی ارتوگناتیک:
در مواردی که ناهماهنگی شدید در فک و دندانها وجود دارد و سایر روشها نتیجه نمیدهند، جراحی ارتوگناتیک ممکن است لازم باشد. این روش ترکیبی از جراحی و ارتودنسی است که در آن موقعیت فکها برای دستیابی به تعادل و عملکرد بهتر تغییر میکند. با توجه به توضیحات فوق درمان انحراف فک با ارتودنسی میتواند راهکاری موثر برای شما باشد که البته نیاز به مشاوره با پزشک دارد.
درمان انحراف فک با ارتودنسی پیشگیرانه
بسیاری از والدین فکر میکنند که درمان ارتودنسی باید تنها زمانی شروع شود که تمام دندانهای دائمی کودکان رشد کرده باشند. اما واقعیت این است که متخصصان دندانپزشکی توصیه میکنند که والدین باید فرزندان خود را زودتر برای معاینه ارتودنسی بیاورند، تا مشکلات اساسی را قبل از تبدیل شدن به مشکلات جدیتر شناسایی و درمان کنند. این رویکرد، به عنوان ارتودنسی پیشگیرانه شناخته میشود و شامل اقداماتی برای جلوگیری از ایجاد مشکلات ارتودنسی در ابتدا است.
عوامل ژنتیکی و محیطی هر دو تأثیرگذارند که آیا یک کودک ممکن است مشکلات ارتودنسی داشته باشد یا نه. هدف یک متخصص ارتودنسی این است که مشکلاتی که در حال ایجاد هستند را تشخیص دهد و راهی برای جلوگیری یا درمان آنها را پیدا کند، در حالی که هنوز به سادگی قابل مدیریت هستند. بهترین زمان برای اولین مراجعه به متخصص ارتودنسی حدود هفت سالگی کودک است. اغلب مشکلات ارتودنسی در این سن شروع به ظاهر شدن میکنند و هنوز زمان کافی برای اصلاح آنها وجود دارد.
بیشتر بدانید: اهمیت انتخاب یک متخصص ارتودنسی مناسب در روند درمان
زمان شروع درمان ارتودنسی به نوع مشکلی که کودک دارد بستگی دارد. برخی از درمانهای ارتودنسی میتوانند از سن هفت تا نه سالگی شروع شوند. اگر نیاز به بریس وجود دارد، منتظر بمانید تا تمام دندانهای شیری او بیفتند. معمولاً این نوع درمان بین ۱۱ تا ۱۴ سالگی شروع میشود.
تجهیزات مورد استفاده در درمان ارتودنسی پیشگیرانه
از جمله و راه حلها و تجهیزاتی که در ارتودنسی پیشگیرانه مورد استفاده قرار میگیرند میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- فضا نگهدارنده دندان
- هدگیر دندانی/ ارتودنسی
- رویش هدایت شده دندانها
- کشیدن دندان شیری در مواقعی که خود به خود نمیافتد.
ارتودنسی پیشگیرانه چگونه به بیماران کمک میکند؟
- از انحراف فک ناشی از نامرتب بودن دندانها جلوگیری کنید.
- عملکرد دندان و فک شما مناسب باشد.
- راحتتر صحبت کنید و غذا را بجوید.
- رشد فک را از ابتدا کنترل کنید.
- از ارتودنسی و هزینههای زیاد آن در بزرگسالی بینیاز شوید.
درمان انحراف فک با ارتودنسی دو مرحله ای
هنگامی که یک کودک با بریس یا دستگاههای دندانپزشکی می، احتمالاً دارای یک برنامه درمانی ارتودنسی دو مرحلهای است. این نوع درمان ارتودنسی یک روش خاص است که معمولاً برای کودکان استفاده میشود و هدف آن کاهش نیاز به درمان در دوره نوجوانی است.
همانطور که از نامش پیداست، درمان ارتودنسی دو مرحلهای شامل دو دوره درمان با ارتودنسی است. در مرحله اول، هدف اصلی کمک به رشد فک و دندانها است، زمانی که کودک هنوز دندانهای شیری دارد.
در این مرحله متخصص ارتودنسی رشد دندانی کودک را برای تقریباً یک تا سه سال نظارت میکند و منتظر میماند تا همه دندانهای شیری بیافتند. مرحله دوم درمان با بریس پس از رشد دندانهای دائمی کودک انجام میشود. کودکانی بین ۶ تا ۹ سال که رشد غیرطبیعی فک دارند ممکن است برای درمان دو مرحلهای مناسب باشند. این درمان ممکن است به دلیل از دست دادن زودهنگام یا دیررس دندان های شیری، دندان های شلوغ یا نامرتب، آندربایت، اوربایت، کراس بایت، و فک های بالایی یا پایینی بزرگ یا کوچک باشد. زمانی که یک یا چند مورد از این شرایط شدید باشد، به احتمال زیاد ارتودنتیست شما درمان دو مرحله ای را توصیه می کند.
بیشتر بدانید: دلایل کراس بایت دندان چیست
سوالات متداول
۱- اگر انحراف فک پایین درمان نشده باقی بماند چه اتفاقی می افتد؟
درد در فک، گردن و حتی پشت علامت اصلی انحراف درمان نشده فک پایین خواهد بود. این مشکلات ممکن است منجر به دیسفاژی و مشکلات گوارشی نیز شود. هر گونه ناهنجاری درمان نشده در فک، نه تنها برای سلامت دندان، بلکه برای زیبایی، گفتار و بلع نیز مشکلاتی ایجاد میکند.
۲- آیا درمان انحراف فک با ارتودنسی امکانپذیر است؟
با توجه به شدت انحراف فک، پزشک شما تشخیص خواهد داد که آیا این روش برای شما مناسب است یا خیر. اما بهطور کلی، یکی از روشها برای درمان انحراف فک ارتودنسی است.
۳- انحراف فک چه علائمی دارد؟
علائم انحراف فک عبارتند از: ناهماهنگ بودن قابل مشاهده در فک و دندان، درد در شقیقه، مشکلات در صحبت کردن یا ادا کردن برخی صداهای خاص، احساس درد در گردن و شانهها، درد در مفصل فک و صدا دادن آن و در بعضی موارد سردرد.
کلام پایانی
انحراف فک یکی از مشکلاتی است که دلایل متعددی دارد. یکی از این دلایل همتراز نبودن دندانهاست. درمان انحراف فک با ارتودنسی یک روش مؤثر برای اصلاح مشکلات هم ترازی فک است. با استفاده از این روش، مشکلات مرتبط با ناهماهنگی فک بهبود یافته و زیبایی و عملکرد دندانها و فک بهبود مییابد. از جمله روشهای ارتودنسی برای درمان انحراف فک میتوان به بریس ها، دستگاه های فانکشنال و جراحی ارتوگناتیک اشاره کرد که ترکیبی از جراحی و ارتودنسی است.
- نکته: با توجه به اینکه ارتودنسی پیشگیرانه نیز وجود دارد، توصیه میشود که والدین کودکان را زودتر برای معاینه ارتودنسی به دندانپزشکی ببرند تا مشکلات احتمالی را قبل از تبدیل شدن به مشکلات جدیتر شناسایی و درمان کنند.