نقش داروها در درمان ارتودنسی

درمان های ارتودنسی برای اصلاح ناهنجاری های دندانی و فکی به کار می روند و هدف آن ها بهبود عملکرد و زیبایی لبخند بیماران است. اما در کنار دستگاه های ارتودنسی مانند بریس ها و پلاک ها، نقش داروها در فرایند درمان و تسریع نتایج مورد توجه قرار گرفته است. داروها می توانند به عنوان مکملی برای کاهش درد، تسکین التهابات و کنترل عفونت های ناشی از فرایند درمان ارتودنسی مورد استفاده قرار گیرند. شناخت اثرات و کاربردهای این داروها در ارتودنسی، می تواند به متخصصان کمک کند تا برنامه‌های درمانی بهتری برای بیماران خود ارائه دهند و از بروز عوارض ناخواسته جلوگیری کنند.

حرکت دندان ها در ارتودنسی چگونه است؟

در ارتودنسی،حرکت دندان ها از طریق اعمال نیروهای ملایم و مداوم بر روی دندان ها و بافت های اطراف آنها انجام می شود. این نیروها از طریق بریس ها، پلاک های ارتودنسی یا دیگر ابزارهای ثابت و متحرک به دندان ها وارد می شود. مکانیزم حرکت دندان ها به‌طور خلاصه شامل مراحل زیر است:

۱. اعمال نیرو: هنگامی که بریس ها یا دیگر ابزارهای ارتودنسی به دندان ها وصل می شوند، نیرویی بر روی دندان ها و بافت های اطرافشان اعمال می شود. این نیرو باعث فشردگی یا کشیدگی در ناحیه خاصی از لثه و استخوان اطراف دندان می شود.

۲. تغییرات در بافت استخوانی: نیروی اعمال شده، تغییرات خاصی در بافت استخوانی اطراف دندان ایجاد می کند. در ناحیه ای که فشار افزایش می یابد، استخوان اطراف تحلیل می رود تا فضا برای حرکت دندان باز شود. در ناحیه مقابل (که کشیده شده)، استخوان جدیدی ساخته می‌شود تا دندان در موقعیت جدید خود ثابت شود.

بیشتر بخوانید: ارتودنسی دندان در کوتاه ترین زمان

۳. پاسخ بدن به نیروی واردشده: این فرآیند حرکت و بازسازی استخوان با نام بازجذب و تشکیل استخوان شناخته می‌شود. بدن به تدریج با بازسازی و ترمیم بافت استخوانی، دندان را به موقعیت مطلوب می‌برد.

۴. تثبیت و نگهداری موقعیت جدید:

پس از رسیدن دندان ها به موقعیت مطلوب، استفاده از ابزارهای نگهدارنده یا ریتینر (retainer) برای حفظ موقعیت جدید ضروری است. این ابزارها به استخوان و بافت‌های اطراف اجازه می دهند تا در موقعیت جدید دندان تثبیت شوند.

این فرآیند به مرور زمان انجام می‌شود و حرکت آهسته و پیوسته دندان ها باعث می شود که کمترین آسیب به بافت‌ها وارد شود و نتیجه پایدار و مطلوبی حاصل گردد.

متن انگلیسی:

This process takes place gradually, and the slow and continuous movement of the teeth ensures that minimal damage is inflicted on the tissues, resulting in a stable and desirable outcome.

ترجمه فارسی:

این فرآیند به مرور زمان انجام می‌شود و حرکت آهسته و پیوسته دندان ها باعث می شود که کمترین آسیب به بافت ها وارد شود و نتیجه پایدار و مطلوبی حاصل گردد.

آیا دارو در روند درمان ارتودنسی نقش دارند؟

بله، داروها می توانند نقش مهمی در روند درمان ارتودنسی ایفا کنند. در طی درمان ارتودنسی، ممکن است بیمار با درد، التهاب، یا مشکلات دیگر مواجه شود که داروها می‌توانند در مدیریت آن‌ها مؤثر باشند. برخی از نقش‌های داروها در درمان ارتودنسی عبارت اند از:

۱. کاهش درد و التهاب:

پس از اعمال نیروهای ارتودنسی، ممکن است بیماران دچار درد و التهاب شوند. داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن می‌توانند به کاهش این علائم کمک کنند.

پیشگیری و کنترل عفونت‌ها: در برخی موارد مانند نصب ابزارهای ارتودنسی یا جراحی‌های کوچک، پزشک ممکن است آنتی بیوتیک ها را برای جلوگیری از عفونت تجویز کند.

بیشتر بخوانید: تاثیر پوکی استخوان بر نتیجه ارتودنسی

۲. افزایش سرعت حرکت دندان ها:

برخی داروها و مکمل‌ها ممکن است به عنوان تسهیل‌کننده‌ی حرکت دندان‌ها عمل کنند. برای مثال، تحقیقات جدید در زمینه‌ی داروهای زیست‌محور نشان می‌دهند که برخی از مواد می‌توانند روند بازسازی و تغییرات استخوانی را تسریع کنند.

۳. کمک به بهبود بافت و استخوان:

داروهایی که ویتامین ها یا مواد معدنی خاصی را فراهم می کنند، ممکن است به سلامت بافت ها و استخوان ها کمک کرده و مقاومت آن ها را در برابر فشار ارتودنسی افزایش دهند.

کدام داروها سبب تسهیل در روند ارتودنسی می شوند؟

۱. پروستاگلاندین ها: این داروها  باعث تحریک تحلیل استخوان، تحلیل ریشه، کاهش سنتز کلاژن و افزایش cAMP می شوند. متخصصان، پروستاگلاندین ها را به صورت موضعی در محل حرکت دندان های ارتودنسی تزریق کرده اند تا فرآیند بازسازی استخوان و سرعت حرکت دندان را افزایش دهند. با این حال، پروستاگلاندین‌ها معمولاً برای درمان‌های روزمره ارتودنسی تجویز نمی‌شوند و بیشتر در موارد خاص کاربرد دارند.

۲. ویتامین D: این ویتامین می‌تواند به تقویت استخوان‌ها و تسریع فرآیند بازسازی استخوان کمک کند. سطوح مناسب ویتامین D در بدن می‌تواند روند حرکت دندان‌ها را بهبود بخشد.

۳. بیس فسفونات ها: این داروها معمولاً برای کاهش سرعت تحلیل استخوان تجویز می شوند و ممکن است به افزایش پایداری دندان ها کمک کنند. اما مصرف آن‌ها نیاز به مشورت دقیق با متخصص دارد، زیرا می‌تواند حرکت دندان ها را کاهش دهد.

بیشتر بخوانید: راه های جلوگیری از پوسیدگی دندان در ارتودنسی

۴. آزادکننده های هورمون رشد: این داروها می‌توانند به تحریک رشد و بازسازی استخوان کمک کنند، به ویژه در کودکان و نوجوانان. با این حال، تجویز این داروها باید با احتیاط و توسط پزشک انجام شود.

۵. کلسیم و مکمل های معدنی: مصرف کلسیم و دیگر مواد معدنی مانند فسفر و منیزیم می تواند به تقویت بافت استخوانی کمک کند و مقاومت استخوان ها را در برابر فشار ارتودنسی بهبود بخشد.

۶. داروهای بیولوژیک و عوامل تحریک کننده استخوان: برخی تحقیقات جدید نشان می دهند که استفاده از عوامل زیست محور مانند فاکتورهای رشد و سیتوکین ها می تواند به بازسازی و تغییرات استخوانی کمک کرده و سرعت حرکت دندان ها را افزایش دهد.

کدام داروها مانع از حرکت دندان ها در ارتودنسی می شوند؟

برخی داروها می‌توانند با تأثیر بر متابولیسم استخوان یا فرآیند بازسازی استخوانی، مانع حرکت دندان‌ها در ارتودنسی شوند یا سرعت آن را کاهش دهند.

• بیس فسفونات ها
• داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)
• استروئیدها
• هورمون استروژن
• کلسیتونین
• برخی داروهای ضد سرطان (مانند دنوزوماب)

بیشتر بخوانید: درمان ارتودنسی چقدر طول می کشد

تجویز و مصرف این داروها باید با احتیاط و تحت نظر پزشک انجام شود، زیرا هر کدام از این داروها می‌توانند عوارض جانبی و تأثیرات متفاوتی بر حرکت دندان‌ها در طی درمان ارتودنسی داشته باشند.

اثر استامینوفن در ارتودنسی

استامینوفن (پاراستامول) یکی از داروهای مسکن است که به دلیل اثر ضد درد آن، به‌ویژه در مدیریت درد بیماران ارتودنسی مورد استفاده قرار می‌گیرد. تأثیر استامینوفن در روند درمان ارتودنسی با سایر داروهای ضد درد، مانند داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، متفاوت است.

استامینوفن برخلاف NSAIDs مانند ایبوپروفن، به طور مستقیم بر فرآیند بازسازی استخوان و حرکت دندان‌ها تأثیر نمی‌گذارد. این ویژگی آن را به یک گزینه مناسب برای تسکین درد بیماران ارتودنسی تبدیل می‌کند، زیرا به کنترل درد کمک می‌کند بدون اینکه سرعت یا کیفیت حرکت دندان‌ها را کاهش دهد.

بیشتر بخوانید: ارتودنسی دندان های حساس

در کل، استامینوفن یک انتخاب رایج و مناسب برای بیمارانی است که در طول درمان ارتودنسی درد را تجربه می‌کنند، زیرا علاوه بر کاهش درد، مانعی برای حرکت دندان‌ها ایجاد نمی‌کند و تأثیر منفی بر فرآیند بازسازی و تطبیق استخوان ندارد.

اثر داروهای ضد افسردگی در ارتودنسی

برخی داروهای ضد افسردگی، به ویژه مهارکننده‌های بازجذب سروتونین (SSRIs) مانند فلوکستین و سرترالین، می‌توانند بر بازسازی استخوان اثر بگذارند. این داروها با افزایش سطح سروتونین در بدن ممکن است باعث کاهش فعالیت استئوکلاست‌ها و کندی حرکت دندان‌ها در طول درمان ارتودنسی شوند. در نتیجه، روند درمان ممکن است طولانی‌تر شود.

اما باید در نظر داشت یکی از عوارض جانبی رایج برخی از داروهای ضد افسردگی، خشکی دهان است. خشکی دهان می‌تواند به افزایش خطر پوسیدگی دندان و بیماری‌های لثه منجر شود. این موضوع در درمان ارتودنسی می‌تواند مشکلاتی ایجاد کند، زیرا بهداشت دهان و دندان اهمیت بالایی دارد و خشکی دهان ممکن است به عوارض دیگری منجر شود.

همچنین برخی تحقیقات نشان داده‌اند که داروهای ضد افسردگی ممکن است خطر تحلیل ریشه دندان را در طول درمان ارتودنسی افزایش دهند. این عارضه ممکن است به دلیل تأثیر دارو بر بازسازی استخوان و بافت‌های اطراف ریشه باشد.

اثر بیس فسفونات در ارتودنسی

بیس‌فسفونات‌ها با کاهش فعالیت استئوکلاست‌ها، فرآیند بازسازی و تحلیل استخوان را کند می‌کنند. این موضوع به‌طور مستقیم باعث کاهش سرعت حرکت دندان‌ها در ارتودنسی می‌شود، زیرا حرکت دندان‌ها نیازمند تغییرات مداوم در استخوان اطراف آنها است. بنابراین، درمان ارتودنسی برای بیمارانی که از بیس‌فسفونات‌ها استفاده می‌کنند، ممکن است زمان بیشتری ببرد.

یکی از عوارض جانبی مهم و نادر بیس‌فسفونات‌ها، نکروز استخوان فک (osteonecrosis of the jaw) است. در بیمارانی که بیس‌فسفونات مصرف می‌کنند و تحت درمان‌های دندانپزشکی یا ارتودنسی هستند، این خطر ممکن است افزایش یابد، به‌ویژه در مواردی که نیاز به جراحی‌های دندانی مانند کشیدن دندان وجود دارد.

تاثیر ویتامین ها در ارتودنسی

• ویتامین D: این ویتامین به جذب کلسیم کمک کرده و به تقویت استخوان‌ها و بازسازی آن‌ها کمک می‌کند
• ویتامین C: ویتامین C به تولید کلاژن، که ماده اصلی در ساختار لثه‌ها است، کمک می‌کند و در پیشگیری از بیماری‌های لثه مؤثر است.
• ویتامین K: ویتامین K به تقویت استخوان‌ها کمک کرده و در کنار ویتامین D می‌تواند به بهبود استحکام استخوان‌ها و بازسازی آن‌ها کمک کند. این موضوع به خصوص در روند ارتودنسی که حرکت دندان‌ها به بازسازی استخوان نیاز دارد، اهمیت دارد.
• ویتامین B (به ویژه B12): کمبود ویتامین B12 ممکن است باعث کاهش استحکام لثه‌ها و سلامت دهان و دندان شود. مصرف کافی ویتامین‌های گروه B می‌تواند در پیشگیری از مشکلات لثه و دهان در طول درمان ارتودنسی مفید باشد.
• کلسیم و فسفر (همراه با ویتامین D): مصرف کافی کلسیم و فسفر به استحکام استخوان‌ها کمک می‌کند و باعث می‌شود که دندان‌ها در طی درمان ارتودنسی بهتر و سریع‌تر به موقعیت مطلوب خود حرکت کنند.

آیا قطع برخی داروها در ارتودنسی لازم است؟

بله، در برخی موارد، قطع یا تنظیم مصرف برخی داروها ممکن است در روند درمان ارتودنسی الزامی باشد. بعضی از داروها می‌توانند بر حرکت دندان‌ها و فرآیند بازسازی استخوان تأثیر منفی بگذارند و موجب طولانی‌تر شدن درمان ارتودنسی یا ایجاد عوارض جانبی شوند.

آیا داروهای قلبی در ارتودنسی تاثیر دارند؟

بله، برخی از داروهای قلبی می توانند بر درمان ارتودنسی و حرکت دندان ها تأثیر داشته باشند. اثرات این داروها ممکن است به صورت مستقیم بر بازسازی استخوان یا به صورت غیرمستقیم از طریق عوارض جانبی آن‌ها ظاهر شوند.

• داروهایی مانند نیفدیپین و آملودیپین که برای کنترل فشار خون و مشکلات قلبی استفاده می‌شوند، ممکن است باعث رشد بیش ازحد لثه ها (هیپرپلازی لثه) شوند.
• داروهای ضد انعقاد (مانند وارفارین) که برای جلوگیری از لخته شدن خون تجویز می شوند، می‌توانند خطر خونریزی را در طی درمان های دندانپزشکی و ارتودنسی افزایش دهند.

بیشتر بخوانید: تاثیر فشار خون در ارتودنسی

• داروهای دیورتیک که برای کنترل فشار خون و بهبود عملکرد قلب استفاده می شوند، ممکن است باعث خشکی دهان شوند.

آیا داروهای تیروئید در ارتودنسی تاثیر دارند؟

داروهایی مانند لووتیروکسین که برای درمان کم‌کاری تیروئید استفاده می‌شوند، می‌توانند به تنظیم هورمون‌های تیروئید کمک کنند. از آنجا که این هورمون‌ها نقش مهمی در بازسازی و متابولیسم استخوان دارند، سطح مناسب هورمون‌های تیروئید می‌تواند به حرکت بهتر و سریع‌تر دندان‌ها در طول درمان ارتودنسی کمک کند. با این حال، اگر سطح هورمون تیروئید بیش از حد باشد، ممکن است باعث افزایش تحلیل استخوان و در برخی موارد موجب تحلیل بیش از حد ریشه دندان‌ها شود.

بیشتر بخوانید: تیروئید چه تاثیری در روند درمان ارتودنسی دارد

افرادی که مبتلا به پرکاری تیروئید هستند، به دلیل افزایش متابولیسم استخوان ممکن است با تحلیل سریع‌تر استخوان و افزایش سرعت حرکت دندان‌ها مواجه شوند. این مسئله می‌تواند خطراتی مانند تحلیل ریشه دندان را افزایش دهد. داروهای ضد تیروئید که برای کنترل پرکاری تیروئید استفاده می‌شوند، ممکن است این اثرات را تعدیل کنند.

بیماران ارتودنسی که داروهای تیروئید مصرف می کنند، باید به صورت منظم سطح هورمون های تیروئید خود را بررسی کنند.

نمونه درمان قبل و بعد ارتودنسی توسط دکتر ستار کبیری

تاثیر داروهای ضد تشنج در ارتودنسی

یکی از عوارض جانبی رایج برخی داروهای ضد تشنج، مانند فنی‌توئین، رشد بیش از حد بافت لثه (هیپرپلازی لثه) است. این مشکل می‌تواند منجر به ایجاد بافت اضافی در لثه‌ها شود که رعایت بهداشت دهان و دندان را دشوار می‌کند و ممکن است حرکت دندان‌ها در ارتودنسی را با مشکل مواجه کند. در برخی موارد شدید، نیاز به جراحی لثه وجود دارد.

مصرف طولانی‌مدت برخی داروهای ضد تشنج ممکن است با کاهش جذب ویتامین D و کلسیم همراه باشد و این امر ممکن است به کاهش تراکم استخوان‌ها منجر شود. این کاهش تراکم می‌تواند حرکت دندان‌ها را تحت تأثیر قرار دهد و در بعضی موارد باعث شکنندگی استخوان ها شود.

بیشتر بخوانید: چرا برگشت ارتودنسی دندان اتفاق می افتد

برخی از داروهای ضد تشنج ممکن است بر بازسازی و ساختار استخوان ها تأثیر بگذارند. برای مثال، برخی داروها می‌توانند بازسازی استخوان را کاهش داده و در نتیجه حرکت دندان‌ها را در طول درمان ارتودنسی کند کنند.

سخن پایانی

درمان ارتودنسی به طور مستقیم تحت تأثیر عوامل متعددی، از جمله داروهایی که بیمار مصرف می‌کند، قرار دارد. داروهایی که بر بازسازی استخوان، وضعیت لثه‌ها و تراکم استخوانی اثرگذارند، می‌توانند بر حرکت دندان‌ها و روند درمان ارتودنسی تأثیر بگذارند. بنابراین، آگاهی از تأثیرات این داروها و همکاری نزدیک بین متخصص ارتودنسی و پزشک معالج می تواند به بهبود کیفیت درمان و کاهش عوارض جانبی احتمالی کمک کند. برنامه ریزی دقیق و رعایت نکات بهداشتی می تواند به بیماران کمک کند تا با وجود مصرف داروهای مختلف، بهترین نتیجه ممکن را از درمان ارتودنسی خود کسب کنند.