اگر در حالت عادی، نفس می کشید و دم و بازدم خود را از طریق بینی انجام می دهید، این روش تنفس عادی و سالم است. گاهی اوقات به ویژه در بچه ها، ممکن است به دلیل مشکلاتی مانند آسیب های سینوسی، مشکلات دهان و فک یا دندان ها، نفس خود را از طریق دهان بکشند. در حالت استراحت، آنها دهان خود را کمی باز می کنند و از طریق آن تنفس می کنند. این رفتار به عنوان “تنفس دهانی” شناخته می شود که می تواند برای افراد مشکلات زیادی ایجاد کند. در این مقاله به علائم و علت های این بیماری و روش های درمانی آن مخصوصا درمان تنفس دهانی با ارتودنسی (بهترین نوع ارتودنسی دندان) خواهیم پرداخت.
علائم و نشانه های تنفس دهانی
تنفس از طریق دهان می تواند به مشکلات جدی در سلامت دهان و دیگر قسمت های صورت منجر شود. اما بسیاری از افراد تا زمانی که مشکلات جدی پیدا نکنند، اغلب به این مسئله توجه نمی کنند و به دنبال درمان تنفس دهانی نمی روند. برای شناخت و درمان نفس کشیدن از طریق دهان برخی از علائم زیر می تواند مفید باشد:
- خستگی و بدخلقی هنگام بیدار شدن یا در طول روز
- خشکی لب ها
- بوی بد دهان
- مشکل در تمرکز و خواب آلودگی
- سیاهی زیر چشم ها
- تغییر صدا و گرفتگی آن
- دندان های فشرده و نامنظم
بیشتر مطالعه کنید: نحوه درمان دندان قروچه با ارتودنسی
علل موثر در تنفس دهانی
تنفس دهانی می تواند دلایل مختلفی داشته باشد که برخی از مهمترین این دلایل عبارتند از:
- مشکلات و بیماری های مرتبط با دهان، دندان یا فک: در صورتی که دو فک به طور مناسب و صحیح قرار نگیرند مانند بیرون زدگی یا برگشتی بودن یکی از فک ها، لب ها به طور کامل بسته نمی شوند و این می تواند منجر به خشک شدن دهان، بوی بد دهان و تنفس دهانی شود. ارتودنسی، بهترین روش درمانی این مشکل است که در ادامه مفصل تر به آن خواهیم پرداخت.
- احتقان و انسداد مجاری بینی: انسداد در مجاری بینی می تواند ناشی از عواملی مانند انحراف بینی، بزرگ شدن توربین ها یا پولیپ بینی باشد که باعث می شود نفس کشیدن از طریق بینی مشکل شود. برای درمان این مشکلات می توانید به تراشه زنی بینی یا به متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنید.
- التهاب مخاط بینی: مخاط بینی ممکن است به دلایلی مانند آلرژی، دچار التهاب شود و این باعث می شود نفس کشیدن از طریق دهان صورت بگیرد. این مشکلات معمولا با درمان دارویی و تمرینات تنفسی از طریق بینی قابل درمان هستند.
- بزرگ شدن لوزه ها: مشکل بزرگ شدن و یا التهاب لوزه ها می تواند باعث محدود شدن نفس از طریق بینی و تنفس دهانی شود. در موارد شدید، نیاز به برداشتن لوزه ها توسط پزشک متخصص وجود دارد.
- عفونت تنفسی جدی: در صورتی که فرد دچار عفونت تنفسی شدید در مجاری هوایی فوقانی شود، تنفس از طریق بینی مختل می شود و فرد ناچار به تنفس از طریق دهان می شود. اگر درمان این مشکل به تاخیر بیافتد، ممکن است تنفس دهانی به یک عادت تبدیل شود.
- دلایل دیگر: کیپ شدن و گرفتگی بینی در سرماخوردگی، آلرژی فصلی یا عفونت سینوس ها، بزرگ شدن آنوئیدها، بسته شدن راه هوایی به دلیل برخی از ناهنجاری ها و گرفتگی سوراخ های بینی دهان از جمله دیگر دلایل تنفس دهانی هستند.
لازم به ذکر است که برای تشخیص و درمان دقیق مشکل تنفس دهانی، بهتر است به پزشک متخصص مراجعه کنید.
روش های جلوگیری از تنفس دهانی
اقدامات زیر کمک می کنند تا از تنفس دهانی را جلوگیری کنید:
- اجتناب از مکیدن انگشتان یا اشیاء مانند قلم یا خودکار.
- کاهش مصرف بیش از حد پستانک و شیشه شیر در دوران کودکی.
- بررسی ناهنجاری های سنگین مانند اوربات و آندربایت و در صورت وجود، مراجعه به کلینیک ارتودنسی برای درمان مناسب.
- توجه به وضعیت سر و گردن در خواب و تنظیم بالشت در جهتی که تنفس دستگاه تنفسی را مختل نکند.
- پرهیز از دندان قروچه و عادات غلط دهانی.
- درمان انحراف بینی، مشکلات آسم، پلیپ بینی و سایر مشکلات تنفسی که ممکن است تنفس دهانی را تحت تاثیر قرار دهند.
تنفس از طریق دهان چگونه درمان می شود؟
روش درمان تنفس دهانی وابسته به علت ایجاد آن است. برای درمان تنفس دهانی در روش های مختلفی وجود دارد که به شرح زیر است:
- درمان با ارتودنسی معمولا در صورتی که ناهنجاری های دندانی یا فکی مسئله اصلی باشند، امکانپذیر است.
- در صورتی که تنفس دهانی ناشی از گرفتگی بینی باشد، معمولا با استفاده از داروهای مناسب می توانید آن را درمان کنید. این داروها می توانند در مواردی مانند سرماخوردگی و آلرژی ها اثربخش باشند.
- اگر لوزه ها متورم باشند، با برداشتن لوزه ها این مشکل قابل حل است. جراحی برای برداشتن لوزه های متورم و آدنوئید می تواند راهکاری مناسب برای درمان تنفس دهانی باشد.
- در برخی موارد مانند آپنه خواب انسدادی، استفاده از ماسک های تنفسی در شب می تواند بهبودی در تنفس دهانی بیماران را به ارمغان آورد.
به طور کلی، درمان تنفس دهانی نیازمند تشخیص دقیق علت آن است تا روش درمانی مناسب انتخاب شود. لذا، در صورت مشاهده این مشکل در خود یا دیگران، توصیه می شود به پزشک مراجعه کنید و نظر ایشان را برای درمان بدانید.
بیشتر مطالعه کنید: دیپ بایت چگونه درمان می شود؟
نقش ارتودنسی در بهبود تنفس
درمان ارتودنسی به کمک ابزارهای مختلف می تواند ناهنجاری های دهانی و دندانی را درمان کند و عوارضی همچون تنفس از دهان را نیز درمان کند. متخصص ارتودنسی با توجه به نوع ناهنجاری، از بین ارتودنسی ثابت (مزایای ارتودنسی متحرک چیست؟) و متحرک روش مناسب را برای درمان انتخاب می کند.
وقتی که فک کوچک است، دندان ها به ناچار در دهان به صورت متناوب قرار می گیرند. این باعث بروز ناهنجاری های مختلف در دستگاه دهانی می شود. اما با کمک متخصص ارتودنسی، با استفاده از دستگاه های ارتودنسی مختلف مانند گسترش دهنده فک یا پالاتال اکسپندر، می توانید عرض و طول فک را افزایش دهید و با گسترش آن، دندان ها را در محل مناسب خود قرار داد و ناهنجاری ها را بهبود بخشید. در نتیجه، وضعیت تنفس فرد نیز بهبود می یابد. معمولا گسترش فک به صورت تدریجی و در مدت ۷ تا ۸ ماه انجام می شود، زیرا در صورت گسترش سریع فک احتمال برگشت به وضعیت قبل وجود دارد.
در مواردی که جلوگیری فک شدید است و بیمار سن بالایی دارد، ممکن است لازم باشد تا عمل جراحی فک و ارتودنسی به طور همزمان انجام شود تا تنفس بهبود یابد.
تاثیر تنفس دهانی روی دهان و دندان ها و چهره
تنفس از طریق دهان به جای بینی می تواند تاثیرات منفی بر سلامت دهان، دندان ها و چهره داشته باشد. این عمل باعث خشکی زبان و دهان می شود که در نتیجه مشکلاتی مانند بوی بد دهان (هالیتوز)، التهاب لثه، پوسیدگی دندان (علت پوسیدگی دندان در ارتودنسی) و عفونت ها در حلق و گوش را به همراه دارد.
تنفس از دهان همچنین می تواند تاثیرات منفی بر عملکرد ریه، فشار خون و نارسایی قلبی داشته باشد. مطالعات نشان می دهد که تنفس دهانی باعث کاهش غلظت اکسیژن در خون می شود که می تواند به مشکلاتی مانند فشار خون بالا و تشدید علائم آسم منجر شود.
عوارض تنفس دهانی روی کودکان
تنفس دهانی بر روی کودکان عوارض مختلفی دارد. این که کودکان بیشتر از طریق دهان نفس می کشند، باعث به وجود آمدن ناهنجاری ها و مشکلاتی برای آنان می شود. در زیر به بررسی عوارض تنفس دهانی خواهیم پرداخت:
- مشکلات ظاهری: کودکانی که به طور معمول تنفس دهانی دارند، صورت های باریک و بلند و دهانی باریک دارند. هنگام لبخند زدن، لثه هایشان به شدت قابل مشاهده است.
- ناهنجاری های دندانی: این کودکان به ناهنجاری های اوربایت و آندربایت دچار هستند. این مشکلات می تواند باعث تغییر شکل دندان ها و ترک خوردگی آن ها شود.
- اختلالات خواب: این کودکان ممکن است دچار مشکلات خواب شوند و نتوانند به خوبی بخوابند که همین مشکل سبب بروز مشکلات دیگر برای کودکان می شود.
- مشکلات آموزشی: کودکانی که به طور مداوم از طریق دهان نفس می کشند، معمولا به دلیل اختلالات خواب، مشکل در تمرکز دارند و عملکرد تحصیلی ضعیفی دارند. همچنین، رشد بدنی آنها نیز ممکن است ضعیف باشد.
بیشتر بخوانید: راه های درمان فاصله بین دندانی
ارتودنسی تا چه اندازه می تواند به بهبود تنفس دهانی کمک کند؟
ارتودنسی نه تنها می‌تواند به بهبود دندان های برجسته کمک کند، بلکه می تواند به بهبود تنفس نیز کمک کند. در صورتی که راه های هوایی بینی بسته است، ارتودنسی می تواند به باز کردن این مسیرهای هوایی کمک کند و باعث بهبود تنفس شود.
با استفاده از ابزارهای مختلفی مانند گسترش دهنده کام و فک، ارتودنسی می تواند در درمان این مسئله موثر عمل کند و با بهبود ناهنجاری های دهان و فک، منجر به رفع عوارض مربوط به تنفس دهانی شود.
لازم به ذکر است که کجی دندان ها دلیل بیماری نیست، بلکه نشانه ای از این مشکل است. بنابراین، نباید تنها به مرتب کردن دندان ها اکتفا کنید، بلکه متخصص باید توانایی داشته باشد که اثرات درمان را بر روی رشد صورت شما مشاهده نماید و با تشخیص دقیق، بهبودی تنفس دهانی را تضمین کند.
چه زمانی باید برای درمان تنفس دهانی به کلینیک ارتودنسی مراجعه کرد؟
زمانی که با مشکلات تنفسی مواجه می شوید و احساس تنگی نفس و بسته شدن مسیرهای هوایی بینی را دارید، بهتر است به پزشک عمومی یا متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه کنید. این پزشکان با بررسی وضعیت شما، در صورتی که ناهنجاری هایی در فک و دهانتان وجود داشته باشد، شما را به ارتودنتیست یا جراح فک ارجاع می دهند. این پزشکان متخصص با انجام بررسی های لازم و با توجه به شدت ناهنجاری، بهترین روش درمانی ارتودنسی را برای مشکلات تنفس پیشنهاد می دهند و با برطرف کردن ناهنجاری، مسیر هوایی و تنفس با بینی شما را باز می کنند.
در نتیجه، اگر با مشکلات تنفسی روبرو هستید که علت آن ناهنجاری هایی در فک و دهانتان است. بهتر است هرچه سریع تر به کلینیک ارتودنسی مراجعه کنید تا مشکلتان بهبود یابد.
