آپنه خواب یک اختلال تنفسی در خواب است که در اثر شل شدن ماهیچه های گلو و یا مشکلات عصبی، تنفس فرد به طور مکرر قطع می شود و هوا به راحتی از ریه عبور نمیکند. یکی از روش های درمان این اختلال، ارتودنسی دندان است، با اصلاح موقعیت فک پایین و زبان توسط ارتودنسی، راه هوایی باز می شود و در طول خواب از وقفه های تنفسی جلوگیری می شود. درمان آپنه خواب با ارتودنسی معمولا در موارد خفیف تا متوسط ناشی از مشکلات ساختار دهان و فک مناسب می باشد، در موارد شدیدتر باید درمان های دیگر صورت گیرد.
آپنه خواب چیست؟
اپنه خواب (Sleep apnea) یا وقفه تنفسی در خواب یک اختلال خواب است که در آن تنفس در هنگام خواب پی در پی متوقف و دوباره آغاز میشود. این اختلال می تواند جدی باشد و سلامتی را به خطر بیندازند. یادتان باشد کسی که دچار اپنه خواب است، وقفه های تنفسی و بیدار شدن های پیاپی را معمولا به یاد نمی آورد از این رو این شناسایی مشکل دشوار است.
اگر خر و پف میکنید و حتی پس از خواب طولانی شبانه در شبهای پیاپی، هنگام بیدار شدن احساس سرحالی و شادابی ندارید ممکن است اپنه خواب داشته باشید.
همچنین بخوانید: نایت گارد یا محافظ دندان قروچه
انواع اپنه خواب چیست؟
انواع اپنه خواب در سه دسته زیر جای میگیرند:
- اپنه خواب انسدادی (OSA): در این وقفه تنفسی که شایعترین گونه آن است، ماهیچه های گلو شل شده و گذرگاه هوا به ریه ها را میبندند.
- اپنه خواب عصبی (CSA): در اپنه خواب عصبی، مغز سیگنال های درستی به ماهیچه ای که دم و بازدم را کنترل میکند، نمیفرستد. از این رو این وضعیت اپنه خواب دستگاه عصبی مرکزی یا به اختصار اپنه خواب عصبی خوانده میشود.
- اپنه خواب عصبی پیچیده یا ناشی از درمان: این وضعیت هنگامی پیش می آید که فردی که دچار وقفه تنفسی انسدادی است با تشخیص در مطالعه خواب درمان دریافت میکند و وقفه تنفسی او به نوع اپنه خواب عصبی دگرگون می شود.
علائم وقفه تنفسی در خواب در کودکان و بزرگسالان چیست؟
علائم و نشانه های وقفه تنفسی انسدادی و عصبی همپوشانی زیادی دارند و گاهی تفکیک این دو وضعیت از هم دشوار میشود. روی هم رفته شایع ترین نشانه های وقفه تنفسی این گونه است (یادتان باشد تنها برخی از آنها ممکن است تجربه شوند):
| علائم آپنه خواب در بزرگسالان | علائم آپنه خواب در کودکان |
|
|
آیا درمان وقفه تنفسی در خواب با ارتودنسی امکان پذیر است؟
گاهی اوقات با جا به جایی در جایگاه دندانها یا چرخش آنها یا با اصلاح فکها در درمان ارتودنسی، میتوان اپنه خواب را درمان کرد.
در واقع باید بدانید حتی اگر اپنه خواب انسدادی دارید و شل شدن ماهیچه گلو باعث بسته شدن راه هوا و تنفس می شود، باز هم مشکل ارتودنسی میتواند علت اصلی آن باشد. مشکلات ارتودنسی زیر میتوانند باعث این رویداد شوند:
- مشکلات دندانی
- ناهمراستایی دندان ها
- نادرستی جایگاه فک ها
هنگامی که دکتر گمان کند مشکل ارتودنسی چرایی اپنه خواب است، درمان ارتودنسی را به شما پیشنهاد میکند.
یادتان باشد متخصص ارتودنسی کسی نیست که اپنه خواب را تشخیص میدهد، بلکه برای تشخیص اپنه خواب باید نزد متخصص ریه بروید و مطالعه خواب بر روی شما انجام شود.
درباره ارتودنسی با جراحی فک بخوانید
انواع درمان ارتودنسی برای درمان اپنه خواب چیست؟
- استفاده از براکت و پلاک ارتودنسی : ممکن است نیاز باشد با کمک براکت یا پلاک ارتودنسی (الاینر شفاف) دندانها صاف و مرتب شوند. در این روش وسیله ارتودنسی دندان ها به تدریج را به جایگاه درست می آورد.
- استفاده از اسپلینت دندان : کاربرد اسپلینت فک پایین به این گونه است که این وسیله که معمولا شبها در دهان گذاشته میشود، با اعمال نیرو کمی فک را به سمت پایین و جلو میکشد تا علائم اپنه خواب کاهش یابد.
- پهن کننده کام (پالاتال اکسپندر palatal expander): پهن کننده فوری کام با پهن تر کردن سقف دهان راه هوا را بزرگتر میکند یا جلوی شل شدن بیش از اندازه ماهیچه گلو را میگیرد. پهن کننده کام در سقف دهان کار گذاشته شده و به دندانهای آسیاب بزرگ بالا چسبانده میشود تا با اعمال کشش تدریجی در استخوان فک بالا، باعث تحریک رشد استخوان و پهن تر شدن کام شود. این وسیله ارتودنسی از نوع ثابت است و باید مدتی در دهان بماند.
نکته : اسپلینت فک پایین و پهن کننده کام برای کودکانی که در سن رشد قرار دارند استفاده می شود تا مشکل را برطرف کند.
عوارض و خطرات اپنه خواب چیست؟
- خستگی در روز و کمبود انرژی و تمرکز و همچنین افسرده خویی و دمدمی مزاج بودن از جمله عوارضی است که بدخوابی های شبانه از جمله اپنه خواب موجب میشود.
- فشار خون بالا و مشکلات قلبی: در هنگامی که تنفس قطع میشود، افت ناگهانی در اکسیژن خون رخ میدهد. این باعث بالا رفتن فشار خون برای رساندن اکسیژن بیشتر میشود. تکرار پی در پی این رویداد در خواب فشار زیادی بر دستگاه گردش خون وارد میکند. پیامد آن خطر بالا رفتن فشار خون و افزایش خطر حمله قلبی، سکته مغزی و نامنظم شدن ضربان قلب می باشد. اگر پیش از این بیماری قلبی داشته باشید، دوره های پی در پی افت فشار خون میتواند به مرگ ناگهانی برخاسته از نامنظم شدن ضربان قلب بینجامد.
- دیابت نوع ۲: اپنه خواب خطر مقاومت به انسولین و دیابت نوع ۲ را افزایش میدهد.
- سندرم متابولیک: این اختلال که در آن فشار خون، کلسترول و قند خون به اندازه ای ناهنجار بالا میرود و غالبا با بزرگ بودن اندازه دور کمر (چاقی شکم) همراه است خطر بیماری های قلبی را افزایش میدهد.
- افزایش عوارض داروها و جراحی: اپنه خواب انسدادی مصرف برخی داروها و بیهوشی عمومی را نیز میتواند با مشکل همراه نماید. کسانی که اپنه خواب دارند بیشتر از دیگران ممکن است پس از جراحی های بزرگ دچار عوارض شوند چرا که مستعد مشکلات تنفسی هستند به ویژه هنگامی که تحت تاثیر آرام بخش یا بیهوشی قرار دارند یا هنگامی که به پشت خوابیده اند.
- مشکلات کبدی: کسانی که اپنه خواب دارند بیشتر آزمایشهای کارکرد کبدشان غیر نرمال میشود و کبد آنها بیشتر علائم تشکیل اسکار (بافت جوشگاه) را که کبد چرب غیر الکلی نام دارد، نشان میدهد.
- بدخواب کردن خانواده: خر و پف بلند می تواند اعضای دیگر خانواده به ویژه همسر را دچار بدخوابی کند.
بیشتر بخوانید: آیا درمان تنفس دهانی با ارتودنسی امکان پذیر است؟
سوالات متداول:
۱- چرا باید آپنه خواب (وقفه تنفسی) درمان شود؟
وقفه خواب بسته به شدت، عوارضی جدی میتواند در پی داشته باشد.
۲- متخصص ارتودنسی چگونه اپنه خواب را درمان میکند؟
هنگامی که اپنه خواب در شما شناسایی شد، متخصص ارتودنسی وضعیت فک و دندان های شما را بررسی میکند و درمان مناسب را به شما پیشنهاد میدهد.
