ارتودنسی دندان چیست

ارتودنسی عملی است که به وسیله آن، دندان های نامرتب حرکت داده می شوند و در یک قوس فکی مرتب قرار می گیرند از طرفی رابط دو فک با یکدیگر نیز اصلاح می گردد. به صورتی که بهترین حالت نشستن دو فک بر روی هم به دست آید. به علت پیچیدگی علم ارتودنسی و حساسیت بالای درمان، اولین رشته تخصصی در علوم دندانپزشکی بود که به صورت یک تخصص به آن پرداخته شد و بیش از صد سال قدمت دارد و هر روز در حال  پیشرفت است.

انواع روش های ارتودنسی

به طور رایج ارتودنسی به دو دسته ثابت و متحرک تقسیم می شود، ولی این نوع دسته بندی بسیار کلی بوده و در خیلی از موارد نادرست است و باعث گمراهی فردی می شود که به دنبال انجام درمان ارتودنسی است. از ابعاد مختلفی می توان به ارتودنسی نگاه و آن را دسته بندی کرد.

حرفه ای ترین و بروزترین تکنولوژی ارتودنسی و مشاهده نتایج انواع طرح درمان در کلینیک دکتر ستار کبیری : تکنولوژی تصویر برداری سه بعدی ارتودنسی دیجیتال

اگر از لحاظ سنی مورد توجه قرار گیرد به دو دسته کلی کودکان و بزرگسالان تقسیم می شود که هر یک با توجه به تفاوت های بین این دو گروه (میزان رویش دندان ها، تراکم استخوان، قابلیت رشد استخوان فک و….) اصول اختصاصی خود را دارد.

روش دیگر دسته بندی که بخصوص در افراد بزرگسال مطرح است بر اساس دیده شدن سیستم ارتودنسی است یا به عبارتی ارتودنسی مرئی یا نامرئی. ارتودنسی با براکت های فلزی، مرئی است، اگر براکت سرامیکی به کار رود نیمه مرئی می شود و ارتودنسی لینگوال و الاینر جزء دسته نامرئی می شود.

ولی کامل ترین روش دسته بندی، براساس هدف درمان ارتودنسی می باشد که شامل موارد زیر است:

   ۱. ارتودنسی پیشگیرانه

ارتودنسی پیشگیرانه معمولا مخصوص کودکان است. هنوز مشکلی به و جود نیامده است، ولی زمانی که متخصص ارتودنسی معاینه انجام می دهد، پتانسیل ایجاد شدن مشکل را در می یابد و اقداماتی جهت پیشگیری از آن انجام می دهد. برای مثال دندان آسیاب شیری در حال از دست رفتن  است. اگر این دندان زودتر از موعد کشیده شود و فضای آن حفظ نشود، دندان های دیگر حرکت می کنند و فضای دندان جایگزین که هنوز رویش نیافته است، از بین می رود. در این شرایط، قبل از کشیدن دندان شیری باید فضانگهدارنده نصب شود تا از ایجاد مشکل جلوگیری شود.

   ۲. ارتوپدی فکی

بیمار در سنین رشد قرار دارد و از طرفی کمبود رشد یکی از فک ها مشهود است و این موضوع سبب ناهماهنگی روابط دو فک شده است با استفاده از درمان ارتوپدی رشد فک اصلاح می شود و نیاز به جراحی فک در اغلب موارد برطرف می شود. باید توجه کرد انجام این درمان نیاز به تشخیص به موقع دارد، زیرا در صورت عبور از سنین رشد، انجام  این درمان موفقیت آمیز نخواهد بود.

   ۳. ارتودنسی معمولی

در افرادی که هیچ مشکل فکی ندارند یا به عبارتی کلاس یک (CLI) هستند ولی دندان ها نامرتب است با درمان ارتودنسی صرفا مرتبی دندان ها حاصل می شود تا زیبایی لبخند بازسازی شود.

   ۴. ارتودنسی کموفلاژ (camouflage)

در افرادی که مشکل فکی و نامرتبی دندانی دارند ولی شدت مشکل فکی خیلی شدید نیست و می توان با درمان ارتودنسی و بدون جراحی فک مقدار زیادی از مشکل را استتار کرد تا زیبایی مد نظر ایجاد شود، از این نوع ارتودنسی استفاده می شود، برای مثال فک بالا مقداری جلو زدگی دارد و فک پایین مقداری عقب قرار گرفته است، اگر شدت مشکل در حد خفیف تا متوسط باشد در طی ارتودنسی، دو دندان از فک بالا کشیده می شود و فک بالا بدون جراحی مقداری عقب می رود تا روابط دو فک اصلاح شود و فرم صورت نیز بهبود یابد.

اطلاعات بیشتر درباره کدام دندانها در ارتودنسی کشیده می شود؟

   ۵. ارتوسرجری

در افرادی که مشکل فکی به حدی شدید است که به تنهایی با درمان ارتودنسی قابل درمان نیست علاوه بر ارتودنسی نیاز به جراحی فک نیز می باشد درمان این گروه از بیماران نیاز به یک کار تیمی دقیق بین متخصص ارتودنسی و جراحی فک صورت دارد برای مثال در بیماری که فک پایین بسیار عقب قرار گرفته است، ابتدا تحت درمان ارتودنسی قرار می گیرد پس از شش الی دوازده ماه آماده جراحی می شود متخصص ارتودنسی بیمار را به جراح فک صورت ارجاع می دهد.

اطلاعات بیشتر درباره رابطه ارتودنسی و جراحی فک و نحوه انجام آن

معایب و مزایای ارتودنسی دندان

انجام درمان ارتودنسی با دو هدف صورت می گیرد:  ۱- درمانی ۲- زیبایی

وجود دندان های نامرتب و عدم تناسب فکی مشکلات مختلفی را می تواند ایجاد کند. نواحی که دندان ها به صورت نامرتب روی هم قرار گرفته اند، به علت دسترسی دشوارتر در زمان مسواک زدن، پلاک و جرم بیشتری تجمع میابد و به همین دلیل ریسک پوسیدگی دندان و التهاب لثه بیشتر است. با انجام درمان ارتودنسی، دندان ها در یک قوس مرتب کنار یکدیگر قرار می گیرند و سلامت طولانی مدت آن ها تضمین می شود.

از سوی دیگر عدم تناسب دو فک با یکدیگر می تواند در جویدن و تکلم تداخل ایجاد کند.

نوع تنفس هم یکی از فانکشن هایی است که در بعضی از موارد تحت تاثیر قرارمی گیرد، برای مثال کوچکی شدید فک پایین باعث عقب قرار گرفتن زبان در فضای دهان می شود، با عقب رانده شدن زبان راه هوایی تنگ تر می شود و این دسته از بیماران اغلب با دهان باز نفس می کشند.

اصلاح مشکلات فکی می تواند در رفع مشکلات ذکر شده بسیار تاثیرگذار باشد. همان طور که در ابتدا ذکر شد، هدف دیگر از انجام درمان ارتودنسی، افزایش زیبایی است البته این جنبه از درمان ارتودنسی تاثیر مستقیم در افزایش سلامت روانی و اجتماعی افراد دارد. بیماران پس از اتمام درمان و بازیابی لبخند زیبا با اعتماد به نفس بیشتری در جامعه حاضر می شوند و این برای یک متخصص ارتودنسی بسیار ارزشمند است که مراجعین در پایان درمان با لبخندی سرشار از رضایت مطب را ترک کنند و با قدرت بیشتری مسیر زندگی خود را ادامه دهند.

مراحل درمان ارتودنسی

 به طور کلی این مراحل را در چهار بخش توضیح می دهیم.

• جلسه شروع درمان:

پس از انجام معاینه و طی شدن پروسه تعیین طرح درمان نوبت به شروع درمان ارتودنسی می رسد. در این جلسه اگر ارتودنسی با براکت باشد، براکت ها بر سطح دندان متصل می شوند و سیم بر روی براکت ها قرار می گیرد. این جلسه معمولا طولانی ترین نوبت از نظر زمانی است و ۳۰ الی ۴۵ دقیقه طول می کشد. خیلی از افراد چون آشنایی نسبت به درمان ارتودنسی ندارند بسیار مضطرب هستند. اقدامات مهاجم مانند تزریق بی حسی، برش بافت یا اقدامات دیگر که در کارهای روتین دندانپزشکی صورت می گیرد در طی جلسات درمان ارتودنسی نیاز نیست و شما می توانید با خیال راحت به مطب ارتودنسی مراجعه کنید.

اگر ارتودنسی با الاینر باشد مانند براکت اتچمنت ها بر روی دندان های مد نظر نصب می گردد و اولین الاینرها به بیمار تحویل داده می شود.

• چکاپ های ماهانه:

بیماران ارتودنسی معمولا هرماه یکبار چکاپ می شوند. در طی جلسات چکاپ که معمولا ۱۰ الی ۱۵ دقیقه طول می کشد، اورینگ و سیم بیمار در صورت نیاز تعویض می شود، الاینرهای جدید تحویل داده می شود، پلاک متحرک تنظیم می گردد و متخصص ارتودنسی روند پیشرفت درمان را بررسی می کند تا درمان در مسیر اصلی خود پیش رود.

بیشتر بخوانید: صفر تا صد مراحل ارتودنسی با فیلم

• جلسه اتمام درمان :

پس از طی شدن روند درمان حصول نتایج مد نظر نوبت به شیرین ترین جلسه ارتودنسی یا همان اتمام درمان می رسد. در این جلسه براکت یا اتچمنت از روی دندان ها برداشته می شود، سطح دندان تمیز می گردد و نگهدارنده مخصوص نصب می شود و یا جهت ساخت پلاک نهایی قالبگیری انجام شود. این جلسه بین ۱۵ الی ۳۰ دقیقه زمان بر خواهد بود.

• چکاپ های دوره نگهدارنده یا ریتینر:

پس از نصب نگهدارنده ارتودنسی، درمان ارتودنسی به پایان رسیده است ولی جهت حفظ نتایج ایده ال، بیماران در دوره های مشخصی باید به مطب مراجعه کنند.

چکاپ های نگهدارنده مطب دکتر کبیری بدین ترتیب است:

سه ماه پس از اتمام، شش ماه پس از اتمام، یک سال و در نهایت سالی یک بار. در صورت چکاپ منظم، نتایج درمانی برای همیشه پایدار خواهد بود.

تجهیزات مورد استفاده در ارتودنسی

   ۱. براکت

براکت یا بریس به وسیله کامپوزیت بر روی سطح دندان متصل می گردد. به دو دسته فلزی و سرامیکی تقسیم می شود، این دو نوع از نظر کارایی درمان تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند ولی براکت سرامیکی کمتر قابل رویت است و زیبایی بیشتری دارد.

بیشتر بخوانید: اگر براکت های ارتودنسی شل شدند یا شکستند چه کنیم

   ۲. سیم های ارتودنسی

این سیم ها معمولا از جنس نیکل تیتانیوم یا استیل هستند که در قطر و شکل های متفاوتی عرضه می شوند، انتخاب نوع، شکل و قطر سیم با توجه به مرحله درمانی و کارایی مد نظر توسط متخصص ارتودنسی صورت می گیرد ولی به طور کلی در روند درمان ارتودنسی ابتدا از سیم های نازک تر و منعطف تر استفاده می شود و با پیشرفت درمان و مرتب شدن دندان ها سیم قطورتر و سخت تر می شود.

   ۳. اورینگ

یک نوع کش دایره ای مخصوص است که نقش آن نگه داشتن سیم داخل براکت است. اورینگ رنگ های متنوعی دارد و بیمار به دلخواه می تواند رنگ مد نظر خود را انتخاب کند این کش ها چند جلسه یک بار باید تعویض شوند چون خاصیت خود را از دست می دهند و از طرفی باعث آلودگی محیط دهان می گردند.

   ۴. الاستیک بین فکی

کش های دایره شکل که بر خلاف اورینگ در سایز بندی و قطرهای مختلفی موجود هستند و انتخاب آن بر اساس نیاز درمانی توسط متخصص ارتودنسی صورت می گیرد. الاستیک ها در جهت بهبود تماس دندان های دو فک استفاده می گردد و توسط خود بیمار گذاشته و برداشته می شود.

برای مشاهده سایر تجهیزات و ابزارهای ارتودنسی و اطلاعات کامل درباره آنها کلیک نمایید.