یکی از مشکل های رایج عقب بودن فک بالا است که باعث ایجاد مشکل در ظاهر صورت،تنفس و جویدن می شود. خوشبختانه روش های مختلفی برای درمان آن وجود دارد که با توجه به شرایط فرد بهترین راه درمان انتخاب و انجام می شود.
علت عقب بودن فک بالا عبارتند از:
- عادت های دهانی مانند مکیدن انگشت و تنفس زیاد دهانی
- ژنتیک
- برخی بیماری ها مانند آلرژی و بزرگ شدن لوزه ها
در کل درمان عقب بودن فک بالا به دو روش انجام می شود:
۱.ارتودنسی
استفاده از براکت ارتودنسی، دستگاه های فیس ماسک یا چین کاپ و .. برای حرکت فک به موقعیت مناسب که بیشتر مناسب کودکان یا نوجوانان در حال رشد است.
۲. جراحی ارتوگانیک:
در صورت شدید بودن ناهنجاری فک که با انجام ارتودنسی نیز قابل درمان نمی باشد ممکن است پزشک انجام جراحی را برای تغییر موقعیت فک پیشنهاد دهد.
علت عقب بودن فک بالا
علت تاخیر در رشد فک بالا می تواند به دلایل مختلفی باشد اما علت اصلی آن ژنتیک و مورثی بودن این مشکل است. این به معنی این است که بیماران عقب بودن فک بالا را از والدین به ارث می برند.
در برخی موارد، عادت های بد کودکی می توانند به طور طولانی تکرار شوند و باعث بروز این مشکل شوند. به عنوان مثال، مکیدن انگشت یا مکیدن شیشه شیر به طور مداوم و بیش از حد می تواند منجر به عقب بودن فک بالا شود. همچنین در موارد نادری ممکن است در اثر تصادف یا ضربه به فک بالا، علت این مشکل باشد.
عقب بودن فک بالا چه مشکلاتی برای فرد ایجاد می کند؟
عقب بودن فک بالا، مشکلاتی برای فرد به وجود می آورد که در ادامه به توضیح آنها می پردازیم:
- اختلال در زیبایی: عقب بودن فک بالا منجر به تغییراتی در شکل صورت می شود که ممکن است ظاهر بدی به چهره فرد بدهد.
- اختلال در صحبت کردن: عقب بودن فک بالا، می تواند تلفظ و صحبت کردن را متاثر کند و در نتیجه فرد ممکن است دچار مشکلاتی در بیان کلمات و عبارات شود.
- مشکل در تنفس: عقب بودن فک بالا می تواند تاثیر مستقیمی بر راه تنفس داشته باشد. این موضوع ممکن است باعث محدود شدن مجرای هوا و ایجاد مشکل در تنفس شود، که سبب خر و پف می شود.
- گردن درد و مفصل گیجگاهی: تغییر قرارگیری فک بالا می تواند به تغییراتی در ستون فقرات و مناطق مفصلی گیجگاهی منجر شود. این موضوع ممکن است باعث درد و عدم راحتی در ناحیه گردن و مفاصل شود.
- مشکل در جویدن و بلعیدن: می تواند منجر به مشکلاتی در جویدن و بلعیدن غذا شود و کیفیت تغذیه فرد را تحت تاثیر قرار دهد.
- کاهش اعتماد به نفس: اثرات ظاهری و عملکردی عقب بودن فک بالا می تواند به کاهش اعتماد به نفس فرد منجر شود.
- نامرتبی و پوسیدگی دندان ها: می تواند تغییراتی در قرارگیری دندان ها ایجاد کند. این موضوع ممکن است به نامرتبی دندان ها و ایجاد فضای بین دندان ها منجر شود که سبب رشد باکتری ها، در این نواحی از دندان ها و در نهایت باعث پوسیدگی دندان ها می شود.
درمان عقب بودن فک بالا
برای درمان عقب بودن فک بالا راه های مختلفی وجود دارد و نوع درمان به زمان مراجعه و سن بیمار نیز بستگی دارد که در ادامه به توضیح هر یک پرداخته شده است :
۱. درمان با ارتودنسی
درمان عقب بودن فک بالا با استفاده از ارتودنسی یک روش موثر است که به شما کمک می کند تا فک بالا به درستی رشد کند. با توجه به پیشرفت های علم پزشکی و ارتودنسی در دوران حاضر، انتظار می رود که این مشکل با استفاده از ارتودنسی به خوبی رفع شود. بسیاری از افراد هنگام صحبت از ارتودنسی فقط به ترتیب و تنظیم دندان ها فکر می کنند اما واقعیت این است که با مراجعه به ارتودنتیست در زمان مناسب، بدون نیاز به جراحی فک می توانید فک و دندان های خود را مرتب و درمان کنید.
در واقع می توان گفت که ارتودنسی به طور کامل عقب بودن فک بالا را درمان می کند. در این روش متخصص ارتودنسی با استفاده از دستگاه های متحرک، فک بالایی را به سمت جلو حرکت می دهد و شرایط لازم را فراهم می کند تا فک بالا به درستی رشد کند و به جلو حرکت کند.
معمولا دستگاه های خارج دهانی ارتودنسی متحرک برای درمان عقب بودن فک بالا استفاده می شوند. این دستگاه ها شامل فیس ماسک و چین کاپ هستند. همچنین، هدگیرها نیز برای جلوگیری از رشد فک بالا استفاده می شوند. این دستگاه ها برای افرادی که در اواخر دوران رشد هستند مناسب هستند. چین کاپ یا چینه بند به چانه فرد متصل می شود و با فشار به فک پایین، آن را به سمت عقب هدایت می کند. اما باید توجه داشت که در حال حاضر استفاده کمتری از این دستگاه صورت می گیرد زیرا تاثیرات آن طولانی و غیرقابل پیش بینی است.
۲. درمان با جراحی
درمان عقب بودن فک بالا با جراحی یک روش موثر برای تصحیح این وضعیت است. این روش معمولا پس از اتمام فرآیند رشد فرد انجام می شود. برای جراحی فک، ابتدا فرد نیاز دارد تا به یک متخصص در حوزه ارتودنسی مراجعه کند. دندانپزشک متخصص ارتودنسی، نقش ویژه ای در تدارکات لازم قبل از جراحی فک دارد و به فرد کمک می کند تا برای جراحی آماده شود.
پس از اتمام دوره ی درمانی ارتودنسی که معمولا به مدت یکسال تا یکسال و نیم زمان می برد، فرد تحت عمل جراحی فک قرار می گیرد. در طی این عمل، فک بالا تراشیده و به جلو جا به جا می شود. بعد از اتمام عمل جراحی، فرد به دوره بازیابی و نقاهت می پردازد. پس از این دوره، جراح فک فرد را مجددا به متخصص ارتودنسی ارجاع می دهد تا تنظیمات نهایی برای قرارگیری صحیح دندان ها انجام شود. مدت زمان این دوره معمولا نه ماه تا یکسال است. مدت زمان عمل جراحی، به پیچیدگی مورد و درجه جابجایی فک بستگی دارد. به طور کلی، این عمل معمولا در حدود ۳ تا ۶ ساعت زمان احتیاج دارد.
۳. درمان با فیس ماسک
درمان عقب بودن فک بالا با استفاده از فیس ماسک یک روش موثر برای کودکان تا ۱۲ سالگی است. در صورت تشخیص قطعی عقب بودن فک بالا، می توانید با استفاده از یک دستگاه خارج از دهان به نام فیس ماسک بر روی رشد آن اثر بگذارید. در این دستگاه ارتودنسی خارج از دهان، در ابتدا با استفاده از یک پلاک متحرک یا وسایل ارتودنسی دیگر فک بالا به صورت یک بلوک واحد قرار می گیرد. سپس با استفاده از الاستیک ها یا کش های ارتودنسی، با کمک فیس ماسک به جلو کشیده می شود.
البته باید توجه داشت که فیس ماسک فقط بر روی فک بالا تاثیر می گذارد و زمانی که مشکل فقط عقب بودن فک بالا باشد موثر است. این به این معنی است که فرد نباید سابقه خانوادگی یا ژنتیکی جلو بودن فک پایین را داشته باشد، زیرا در این صورت هر آنچه با استفاده از این دستگاه تحقق می یابد با رشد بعدی فک پایین از بین خواهد رفت.
سن مناسب درمان
درمان عقب بودن فک بالا در سنین کودکی و جوانی بهترین نتایج را به ارمغان می آورد. به طور کلی سن مناسب برای درمان عقب بودن فک بالا از ۷ تا ۱۲ سالگی است. باید توجه داشت که هر چه سن بیمار بالاتر باشد، مدت زمان درمان بیشتر و احتمال نیاز به جراحی بیشتر خواهد بود. اما در سنین کمتر، درمان با نتایج بهتری اتمام می یابد و احتمال نیاز به جراحی کمتر است.
یکی از دلایل این امر این است که در سنین پایین به ویژه در کودکان، استخوان فک هنوز نرم و قابل تغییر است. این ویژگی باعث می شود که ارتودنتیست با استفاده از دستگاه ارتودنسی متحرک به سادگی فک بالایی را به جلو حرکت دهد. لازم به ذکر است که درمان عقب بودن فک بالا در هر سنی بدون هیچگونه خطری انجام می شود و نگرانی درباره درمان در هیچ سنی وجود ندارد. تنها مسئله مطرح در اینجا، طرح برنامه درمانی و صرفه جویی در هزینه و زمان است.
اصلاح جلو بودن فک پایین و عقب بودن فک بالا و فضاهای بین دندانی با ارتودنسی بدون کشیدن دندان توسط دکتر کبیری
جلوگیری از عوارض احتمالی
این ناهنجاری دهان و دندان یکی از مشکلات جدی دندانپزشکی است که اگر درمان نشود، می تواند به عوارض جبران ناپذیری منجر شود. این مشکل باعث به هم خوردن نظم و ترتیب دندان ها می شود که باعث تشدید درد و سایر مشکلات دندانی می شود. به علاوه این مشکل باعث به وجود آمدن بیماری های جدی گوارشی نیز می شود.
درمان عقب بودن فک بالا بیمار را از گردن درد ناشی از کوچکی و عقب بودن فک نجات می دهد. همچنین باعث می شود زبان در شرایط استانداردی در حفره دهان قرار گیرد که این امر موجب بهبود در تکلم می شود. علاوه بر اینکه ظاهر دهان و چانه زیبا می شود در زیبایی بینی نیز تاثیر بسیاری می گذارد.
درباره ارتودنسی فک بالا و درمان قطعی آن بخوانید
بیماران پس از درمان، می توانند به راحتی نفس بکشند و در نتیجه بهتر می توانند استراحت کنند. به علاوه به دلیل اینکه چنین مشکلاتی باعث به هم خوردن نظم دندان ها می شوند درمان آنها به بهبود سلامت دهان و دندان ها کمک می کند. در نتیجه درمان عقب بودن فک بالا می تواند بیماران را از عوارض ناشی از آن در بلند مدت نجات دهد.
ارتباط سن بیمار با درمان عقب بودن فک بالا چیست؟
سن بیمار برای درمان عقب بودن فک بالا نقش مهمی دارد. هنگامی که بیمار در سنین کودکی ۷ تا ۱۲ سالگی به متخصص دندانپزشکی کودکان یا متخصص ارتودنسی مراجعه کند، بهترین نتیجه درمانی را خواهد داشت. در این سنین پروسه درمان به موقع آغاز می شود و نتیجه سریع تر و بهتری حاصل می شود. اما در سنین بالاتر و زمانی که رشد استخوانی کامل شده، درمان عقب بودن فک بالا سخت و زمان برتر شده و احتمال نیاز به جراحی فک بیشتر می شود.
آیا درمان عقب بودن فک بالا خطرناک است؟
این درمان در هر سنی بی خطر است و نگرانی های جدی درباره درمان آن وجود ندارد. با این حال در برخی موارد و به خصوص در سنین بالاتر، معمولا راهکارهای درمانی خاص و متفاوتی نیاز است که ممکن است در برخی موارد خطرناک به نظر برسند.
در واقع در برخی موارد خاص اگرچه بسیار نادر است، عمل جراحی برای جا به جایی فک یا تغییر ساختار استخوان ها ممکن است لازم باشد. این نوع درمان به دلیل خطرات جراحی و عوارض احتمالی، می تواند خطرناک به نظر برسد و نیازمند بررسی دقیق توسط یک تیم پزشکی متخصص است.
آیا برای درمان عقب بودن فک بالا باید عمل جراحی انجام داد؟
امروزه با وجود تکنولوژی های پیشرفته در زمینه ارتودنسی، برای درمان عقب بودن فک بالا ممکن است نیاز به جراحی کاهش یابد. با مراجعه به متخصصین ارتودنسی و استفاده از دستگاه های ارتودنسی متحرک، می توانید این عارضه را بهبود بخشید و فک را به وضعیت مناسب برگردانید.
هزینه درمان ناهنجاری های فک با ارتودنسی چقدر است؟
اما باید توجه داشت که عمل جراحی فک همچنان در برخی موارد لازم است، به خصوص در شرایطی که فرد در سنین رشد نباشد و عقب بودن فک بالا به حدی حاد و پیشرفته است که تاثیر عمده ای بر روی عملکرد دهان و فک دارد. در این موارد، جراحی ممکن است نیاز باشد تا فک را به وضعیت صحیح برگردانده و از عوارض جدی تر جلوگیری شود.
برای درمان عقب بودن فک ارتودنسی بهتر است یا جراحی؟
اگر با مشکل عقب بودن فک بالا دست به گریبان هستید، اولین مرحله برای درمان آن شناسایی دلیل آن است. بهترین روش برای درمان این اختلال، معمولا ارتودنسی است که با استفاده از دستگاه های ارتودنسی متحرک می تواند به نتایج بسیار خوبی منجر شود. اگر قبل از ورود به دوران بلوغ به متخصص ارتودنسی مراجعه کنید می توانید بهترین نتیجه را از این درمان بیابید. اما اگر رشد استخوان ها متوقف شده باشد و نتوان به راحتی آنها را حرکت داد، بهتر است به متخصص جراحی فک و صورت مراجعه کنید. پس از تشخیص توسط متخصص ارتودنسی، شما را به متخصص جراحی فک و صورت معرفی می کند تا در صورت لزوم با اقدامات جراحی، عقب بودن فک را درمان کنید. در نهایت برای مرتب کردن دندان ها شاید نیاز باشد دوباره به ارتودنتیست مراجعه کنید.
