شکاف کام به عنوان یکی از مشکلات جدی و پیچیده در زمینه پزشکی و دندانپزشکی شناخته می‌شود که تأثیرات گسترده‌ای بر زندگی روزمره فرد دارد. این وضعیت نه تنها از حیث ظاهری افراد را تحت فشار قرار می‌دهد، بلکه ممکن است منجر به مشکلات تنفسی، گفتاری، خوردن و حتی وضعیت اجتماعی بیمار شود. اما سوال این است که درمان شکاف کام و لب با ارتودنسی انجام می شود؟
استفاده از روش‌های متعدد درمانی برای بهبود شرایط افراد مبتلا به شکاف کام مطرح است، اما ارتودنسی به عنوان یک روش موثر و پراهمیت برای اصلاح تراز دندان‌ها و تنظیم فک و صورت شناخته شده است (ارتودنسی چیست). با بهره‌گیری از تکنولوژی‌های پیشرفته و دانش تخصصی، ارتودنسی قادر است نه تنها به بهبود تراز دندان‌ها و جلوگیری از مشکلات جدید دندانپزشکی کمک کند، بلکه بهبود کیفیت زندگی بیماران با شکاف کام را فراهم می‌آورد.
در این مقاله، به بررسی و تعریف جامع و دقیق درمان شکاف کام با ارتودنسی و اهمیت این روند درمانی در درمان آن در کنار سایر مبهمات ذهنی خواهیم پرداخت.
شکاف لب و کام چیست؟
شکاف لب و کام یک نقص مادرزادی در لب و دهان است که به عنوان شکاف دهان و صورت نیز شناخته می‌شود. این حالت ناشی از عدم فیوز کامل لب و کام در دوران جنینی است که منجر به ترکیب ناقص این بخش‌های صورت می‌شود. در اوایل بارداری، جنین دارای شکاف در لب و کام است، اما تا هفت هفته بارداری باید ترکیب شوند و اگر این فرآیند به طور صحیح انجام نشود، بیماری یا عارضه شکاف لب و یا کام شکل می‌گیرد.
شایان ذکر است که سالانه در ایالات متحده، حدود ۶۰۰۰ تا ۸۰۰۰ کودک با شکاف دهان و صورت متولد می‌شوند و شیوع جهانی این نقص مادرزادی حدود ۱ در ۷۰۰ تولد است. شواهد نشان می‌دهد که نقص شکاف در پسران نسبت به دختران شایع‌تر است و در برخی از گروه‌های قومی خاص مانند آسیایی‌ها و برخی از سرخپوستان آمریکایی و بومیان آلاسکا شیوع بیشتری دارد، در حالی که در آمریکایی‌های آفریقایی تبار کمتر دیده می‌شود.
همچنین کمتر از ۱۳ درصد از افراد مبتلا به شکاف لب و کام دارای نقص‌های مادرزادی دیگری هستند. این نقص مادرزادی می‌تواند نیازمند درمان‌های چند مرحله‌ای و گاهی هم جراحی باشد تا شکاف لب و کام ترمیم شود و فرد بتواند زندگی سالم‌تری را تجربه کند. این درمان‌ها نیازمند همکاری تیم‌های درمانی متخصص، خانواده و فرد مبتلا است تا بهبود و توسعه مناسبی را برای فرد فراهم کنند.
علت بروز شکاف لب و کام
شکاف کام یک نقص تشکیلی بوده که ممکن است به دلایل ژنتیکی یا محیطی اتفاق بیفتد. در ادامه، جزئیات بیشتری را درباره عوامل مختلفی که می‌توانند باعث ایجاد شکاف کام شوند، بیان می‌کنیم:
- عوامل ژنتیکی: برخی از کودکان شکاف کام را از والدین خود به ارث می‌برند. اگر یکی از والدین شکاف لب یا کام داشته باشد، احتمال این مورد در فرزندان آنها بالا می‌رود.
- عوامل محیطی: مصرف سیگار، نوشیدن الکل، چاقی، عدم مصرف فولیک اسید و نیز برخی داروهای ضد تشنج در دوران بارداری می‌تواند خطر ایجاد شکاف لب و کام را افزایش دهد که توجه به عدم استفاده هر یک از این موارد می‌تواند در کاهش و از بین رفتن احتمال بروز شکاف کام تاثیر گذار خواهد بود.
- عوامل مادرزادی: سندرم حذف 22q11 یکی از عواملی که ممکن است شکاف لب و کام را به همراه داشته باشد. همچنین دنباله پیر رابین هم یکی دیگر از حالاتی است که شامل شکاف لب و کام همراه با مشکلات تنفسی و تغذیه می‌شود.
با درک عوامل مختلفی که می‌توانند به ایجاد شکاف لب و کام منجر شوند، اقدامات پیشگیری و مراقبت مناسب می‌تواند در کاهش این نقص‌های تشکیلی مؤثر باشد.
همچنین بخوانید: علت کج شدن دندان ها و روش های درمان
عوارض شکاف لب و کام
به عنوان مشکلاتی که به طور معمول در کودکان با شکاف لب و کام مشاهده می‌شوند، می‌توان به مشکلات و عارضه‌های زیر اشاره کرد که عبارتند از:
- مشکلات در تغذیه: کودکان با شکاف لب ممکن است دشواری‌هایی در تغذیه داشته باشند، به ویژه اگر شکاف کام نیز وجود داشته باشد که می‌تواند مکیدن را دشوار کند.
- عفونت گوش و کم شنوایی: کودکان با شکاف کام بیشتر در معرض خطر عفونت‌های گوش و کاهش شنوایی قرار دارند، زیرا شکاف لب ممکن است باعث ورود باکتری‌ها به گوش میانی شود.
- مشکلات دندانی: اگر شکاف از طریق لثه بالایی گسترش یابد، رشد دندان‌ها ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد و مشکلات دندانی ایجاد شود.
- مشکلات گفتاری: زیرا از کام در ایجاد صداها استفاده می‌شود، رشد گفتار طبیعی کودک ممکن است تحت تأثیر شکاف کام قرار بگیرد و باعث مشکلات در تلفظ صداها شود.
- چالش‌های اجتماعی و روانی: کودکان با شکاف لب ممکن است به دلیل تفاوت‌های ظاهری و نیاز به مراقبت‌های ویژه با مشکلات اجتماعی، عاطفی و رفتاری مواجه شوند که می‌تواند بر روابط و توانایی ارتباطی آنها تأثیر بگذارد.
راه های درمان شکاف لب و کام
درمان شکاف کام یک فرآیند پیچیده و چند مرحله‌ای است که نیازمند همکاری و تعامل مستمر بین اعضای تیم درمانی، خانواده و کودک مبتلا است. این درمان شامل جراحی اصلاح شکاف لب و کام، پشتیبانی تغذیه، نظارت بر شنوایی، گفتار و زبان درمانی، بهداشت دهان و دندان و درمان‌های ارتودنسی می‌شود.
جراحی اصلاح شکاف لب و کام معمولاً در سنین زود هنگام، یعنی حدود ۳ تا ۶ ماهگی برای ترمیم شکاف لب و ۶ تا ۱۲ ماهگی برای ترمیم شکاف کام انجام می‌شود. پس از جراحی، نیاز به پشتیبانی تغذیه و مشاوره‌های لازم در خصوص تغذیه مناسب و رشد سالم کودک وجود دارد.
نظارت دقیق بر شنوایی کودکان با شکاف کام از اهمیت بالایی برخوردار است و ممکن است اقداماتی مانند نصب سمعک یا لوله‌های گرومت برای بهبود شنوایی انجام شود. همچنین، حمایت از تقویت گفتار و زبان توسط گفتار و زبان درمانگر برای پیشرفت گفتاری و زبانی کودک انجام می‌شود.
همچنین بخوانید: رابطه ارتودنسی با جراحی فک
بهداشت دهان و دندان علاوه بر درمان‌های ارتودنسی نیز جزء مراحل درمانی است تا بهبود چینش دندان‌ها و حفظ سلامت دهان و دندان فراهم شود. این همه مراحل از جانب تیم درمانی با دقت و دلسوزی انجام می‌شود تا کودک بتواند بهترین نتیجه را از این درمان‌ها بدست آورده و رشد سالمی را تجربه کند.
جراح ارتودنسی چگونه می‌تواند به کودکان مبتلا به شکاف لب کمک کند؟
نقش ارتودنتیست بسیار حائز اهمیت بوده و با روند موفقیت آمیز اجرای پروسه درمان در نهایت رفع شکاف کام و لب را به دنبال دارد که شامل:
- قالب‌گیری بینی آلوئولار برای کمک به جراح در درمان شکاف کام و لب: ارتودنتیست همکاری می‌کند تا با قالب‌گیری مناسب، فضای لازم برای جابجایی دندان‌ها فراهم شود و جراح بتواند بهترین روش برای ترمیم شکاف لب را اعمال کند.
- بریس‌هایی که دندان‌ها را به درستی تراز می‌کند: ارتودنتیست با استفاده از بریس‌ها که به عنوان وسیله‌ای برای اصلاح تراز دندان‌ها استفاده می‌شود، بهبود موقعیت دندان‌ها و تراز آنها را تنظیم می‌کند.
- همکاری با جراح برای ترمیم خط لثه با استخوان به طوری که ریشه‌های دندانی بهتر حمایت شوند: ارتودنتیست با جراح همکاری می‌کند تا با استفاده از اصلاحات مکانیکی و ترتیب‌دهی دندان‌ها، پیش از جراحی، شرایط مناسب برای ترمیم خط لثه ایجاد شود.
۴.همکاری با جراح برای حمایت از جراحی فک در نوجوانی و کار با متخصص پروتز برای ایمپلنت‌های دندانی و پل‌های دندانی در بزرگسالی جوان: ارتودنتیست و جراح همکاری می‌کنند تا با اجرای جراحی‌های فک و اصلاحات ارتودنسی، نوجوانان و بزرگسالان جوان را بهبود دهند و ایمپلنت‌ها و پل‌های دندانی را به درستی ترتیب دهند.
در نتیجه ارتودنتیست با اعمال تغییرات در ترتیب و موقعیت دندان‌ها، همکاری با جراحان دهان، و استفاده از تکنیک‌های مدرن، به ارتقای سلامت دهان و زیبایی لبخند افراد کمک می‌کند.
برای اطلاعات بیشتر: انواع فضا نگهدار ارتودنسی و کاربرد آنها
درمان جراحی شکاف کام چه زمانی انجام می شود؟
جراحی ترمیم و درمان شکاف کام معمولاً زمان‌بندی خاصی دارد و اغلب در سن حدود ۶ تا ۱۲ ماهگی کودکان انجام می‌شود. این عمل جراحی حدود ۲ ساعت به طول می‌انجامد و با استفاده از بیهوشی عمومی صورت می‌گیرد. پس از عمل، کودک معمولاً باید برای ۱ تا ۳ روز در بیمارستان بماند تا فرآیند بهبود پس از جراحی به خوبی پیگیری شود.
در جراحی ترمیم و درمان شکاف کام، شکاف سقف دهان بسته می‌شود و ماهیچه‌ها و پوشش کام دوباره مرتب می‌شوند. زخم نیز با بخیه‌های قابل حل بسته می‌شود. بلافاصله پس از جراحی، اسکار حاصل از ترمیم کام در داخل دهان قابل مشاهده است و این اسکار ممکن است برای مدتی حتی پس از جراحی قابل رویت باقی بماند.
جراحی جهت درمان شکاف کام علاوه بر بهبود ظاهری، بهبود عملکردی نیز هدف است. این جراحی می‌تواند کمک کند که کودکان بهتر بتوانند غذا بخورند، صحبت کنند و عملکرد دهان و صورت خود را بهبود بخشند. در صورت لزوم، ممکن است نیاز به جراحی‌های اضافی نظیر بهبود ظاهر فک یا دیگر اقدامات تصحیحی داشته باشید که پزشک متخصص شما می‌تواند راهنمایی کند.
