روش های ارتودنسی با توجه به ویژگی ها و عملکردشان نتایج متفاوتی دارند و انتخاب بهترین روش برای هر فرد به شرایط او بستگی دارد، نه فقط سلیقه شخصی. از آنجا که ارتودنسی درمانی طولانی مدت است، انتخاب درست اهمیت زیادی دارد.
انواع روش های ارتودنسی شامل ارتودنسی فلزی، سرامیکی، نامرئی، دیمون، ارتودنسی متحرک و رنگی است که هرکدام مزایا و کاربرد خاصی دارند. بهترین روش ارتودنسی روشی است که بیشترین اصلاح ناهنجاری را متناسب با نوع و شدت مشکل، سن بیمار، مدت درمان و شرایط مالی او ایجاد کند.
جدول مقایسه ای ویژگی روش های مختلف برای هر گروه سنی
گروه سنی | نوع ارتودنسی پیشنهادی | مزایا | معایب | نکات مهم |
کودکان (۶ تا ۱۲ سال) | ارتودنسی متحرک، دستگاههای فانکشنال | امکان اصلاح رشد فک، جلوگیری از مشکلات آینده | نیازمند همکاری کودک، اثر محدود | برای کنترل رشد فک مناسب است؛ ممکن است در آینده ارتودنسی ثابت لازم شود |
نوجوانان (۱۳ تا ۱۸ سال) | ارتودنسی ثابت (فلزی یا سرامیکی)، دیمون | قدرت اصلاح بالا، نتایج قطعی | قابل مشاهده بودن، دشواری در بهداشت | بهترین زمان برای درمانهای جدی دندانی و فکی است |
بزرگسالان (۱۸ سال به بالا) | الاینر شفاف (Invisalign)، لینگوال، سرامیکی | نامرئی بودن، زیبایی بالا، قابلیت برداشتن الاینر | هزینه بیشتر، نیاز به نظم شدید بیمار | مناسب برای مشکلات خفیف تا متوسط است |
بهترین نوع ارتودنسی برای کودکان
شدت ناهنجاری در سنین کودکی معمولا کمتر است به همین خاطر می توان از روش های مختلف ارتودنسی استفاده کرد. متخصص ارتودنتیست در جلسه معاینه و مشاوره اولیه با بررسی وضعیت کودک توصیه های خود را در مورد بهترین روش بیان می کند و مزایا و معایب آنها را با شما در میان می گذارد تا بتوانید بهترین روش را انتخاب کنید. نتایج نشان داده است که برای کودکان در ناهنجاری های خفیف از ارتودنسی متحرک استقبال بالایی شده است و بهترین گزینه برای بیمار به حساب می آید. چرا که اجرای آن آسان تر است، عملکرد خوبی برای سنین کودکی ایجاد می کند و ظاهر دهان کودک را تحت تغییر قرار نمی دهد.
در مورد ناهنجاری های شدید در کودکان بهترین نوع ارتودنسی برای اینکه کودک نیز با آن ارتباط خوبی برقرار کند، ارتودنسی های نامرئی و رنگی می باشند. ارتودنسی رنگی کمک می کند کودک حس بدی نسبت به آنچه بر روی دندان های او نصب شده است نداشته باشد و در مورد درمان صبور باشد.
بیشتر بخوانید: ارتودنسی نامرئی برای کودکان
اگر نسبت به ظاهر دندان های کودکتان حساس هستید و می خواهید در طول درمان دو ساله حس بهتری برای حضور در جمع های مختلف داشته باشید ارتودنسی نامرئی با براکت های شفاف و سرامیکی بهترین روش ارتودنسی برای کودک می باشد.
بهترین نوع ارتودنسی برای نوجوانان
تا قبل از سفت شدن نهایی دندان ها و فک و سنین زیر ۱۸ سال، فرآیند درمان ناهنجاری به مراتب آسان تر از سنین بالا و میان سالی می باشد. در چنین شرایطی مراجعه کننده با توجه به توصیه های متخصص ارتودنسی می تواند از بین چند روش ارتودنسی حق انتخاب نیز داشته باشد. چرا که نتایج روش های مختلف در این سن به هم نزدیک می باشد و می توان معیار سلیقه را در انتخاب بهترین نوع ارتودنسی دخیل کرد.
پر استقبال ترین روش های ارتودنسی برای سنین نوجوانی که هم بازدهی خوبی ایجاد می کند و هم از نظر ظاهری یک نوجوان در سن حساس بلوغ با آن ارتباط برقرار می کند شامل ارتودنسی های سرامیکی، لینگوال و ارتودنسی با پلاکت های شفاف می باشد.
بیشتر بخوانید: ارتودنسی دندان های حساس
انتخاب ارتودنسی سرامیکی بخاطر شفاف بودن براکت ها بسیار مورد توجه است. کمترین میزان تغییر را بر روی دندان فرد ایجاد می کند و همرنگ بودن بریس های سرامیکی و دندان ها، حس راحتی بیشتری را به فرد می بخشد. ارتودنسی لینگوال نیز بخاطر اینکه در پشت دندان ها قرار می گیرد و در ظاهر و چهره نوجوان هیچ تغییری ایجاد نمی کند یک انتخاب پر طرفدار برای این سن به حساب می آید. البته هزینه اجرای این نوع ارتودنسی بالاتر می باشد.
در صورتی که نوجوان بخاطر شرایط ناهنجاری مجبور باشد از حالت ارتودنسی فلزی ثابت استفاده کند می تواند حالت ارتودنسی رنگی را انتخاب کند که با کش های رنگی براکت ها، ظاهر فانتزی به چهره او می بخشد.
بهترین نوع ارتودنسی برای بزرگسالان
از یک بازه سنی به بعد شدت ناهنجاری، فیکس شدن ریشه دندان ها و محکم شدن استخوان فک، گزینه ها و روش های ارتودنسی را برای فرد محدود می کند. در بزرگسالان مهمترین معیار که سبب می شود یک روش ارتودنسی به عنوان بهترین گزینه انتخاب شود، میزان اثر بخشی آن برای درمان ناهنجاری می باشد.
درست است که تغییرات ظاهری همچنان یک دغدغه به حساب می آید، اما اولویت با اثر بخشی روش انتخابی است و در صورتی که متخصص ارتودنسی تشخیص داد که دو یا چند روش برای شما اثر بخشی یکسانی دارد، می توانید با توجه به شرایط ظاهری بین آنها یک گزینه را انتخاب کنید.
از نظر عملکرد درمانی ارتودنسی های متحرک اثر گذاری موفقی را برای بزرگسالان نخواهند داشت و بهترین روش ها مربوط به ارتودنسی ثابت می باشند.
بیشتر بخوانید: راهکارهای کاهش درد ارتودنسی
از نظر ظاهری بهترین روش ارتودنسی برای بزرگسالان ارتودنسی های سرامیکی، لینگوال و ارتودنسی با پلاکت شفاف خواهد بود.
از نظر هزینه درمان بهترین روش، ارتودنسی ثابت معمولی می باشد که هزینه کمتری را بر دوش بیمار قرار می دهد.
از نظر کاهش طول درمان و بازدهی بالاتر بهترین روش ارتودنسی برای بزرگسالان، روش ارتودنسی دیمون می باشد که دارای براکت های خودکار هستند و نتایج بهتری را در زمان کوتاهتری ایجاد می کنند.
ارتودنسی ثابت در مقابل متحرک: کدام کاربردی تر است؟
انتخاب بین این دو روش کاملاً به نوع ناهنجاری دندانی یا فکی، سن بیمار، میزان نظم پذیری فرد و هدف درمانی بستگی دارد. در ادامه هر دو روش را از نظر عملکرد، کاربرد و ویژگیها مقایسه میکنیم:
ارتودنسی ثابت معمولاً برای درمان ناهنجاریهای متوسط تا شدید انتخاب میشود، چرا که کنترل دقیقی بر حرکت دندانها ایجاد میکند و از نظر بالینی، اثربخشی بیشتری نسبت به روشهای متحرک دارد. در این نوع درمان، نقش بیمار بیشتر به رعایت بهداشت دهان و دندان محدود میشود و موفقیت درمان وابستگی کمتری به نظم شخصی و پیگیریهای بیمار دارد.
در مقابل، ارتودنسی متحرک به گونهای طراحی شده است که بیمار بتواند دستگاه را هنگام غذا خوردن، مسواک زدن یا در شرایط خاص از دهان خارج کند. این نوع درمان بیشتر برای ناهنجاریهای خفیف تا متوسط کاربرد دارد و در بسیاری از موارد، بهویژه برای بزرگسالانی که دغدغه زیبایی دارند، انتخاب محبوبتری است. البته باید توجه داشت که اثربخشی این روشها بهشدت به میزان نظم و تعهد بیمار در استفاده روزانه از دستگاه وابسته است. در صورت استفاده نامنظم یا نادرست، نهتنها روند درمان کند میشود، بلکه ممکن است نتایج مطلوب حاصل نشود.
از نظر بهداشت دهان و دندان، ارتودنسی متحرک مزیت بیشتری دارد؛ زیرا بیمار میتواند دستگاه را بردارد و دندانها را بهخوبی تمیز کند، در حالی که در ارتودنسی ثابت، تمیز کردن دندانها دشوارتر بوده و نیاز به دقت بیشتری دارد. با این حال، ارتودنسی ثابت در طول روز مداوماً فشار لازم را به دندانها وارد میکند و معمولاً نتایج سریعتر و دقیقتری دارد، بهویژه در مواردی که نیاز به جابهجاییهای وسیع یا اصلاحات فکی وجود دارد.
بیشتر بخوانید: ارتودنسی متحرک برای چه نوع دندان هایی مناسب است
در نهایت، کاربردیترین روش ارتودنسی روشی است که با توجه به نوع ناهنجاری، سن بیمار، سبک زندگی، توان مالی و میزان همکاری فرد انتخاب میشود. ارتودنتیست با بررسی دقیق وضعیت دهان و دندان، عکسبرداریهای تخصصی و ارزیابی اهداف بیمار، میتواند بهترین گزینه را پیشنهاد دهد. گاهی حتی ترکیب هر دو روش برای رسیدن به نتیجه نهایی ایدهآل لازم است؛ مثلاً درمان اولیه با ارتودنسی ثابت انجام میشود و در مراحل نگهداری یا اصلاحات جزئی، از ارتودنسی متحرک استفاده میگردد.
پارامترهای انتخاب بهترین نوع ارتودنسی
مهم ترین پارامتر نتیجه معاینه متخصص ارتودنسی می باشد. زمانی که شما برای معاینه مراجعه نمایید و شدت ناهنجاری و سن شما توسط متخصص ارتودنسی در نظر گرفته شود، روشی که بهترین اثر بخشی را داشته باشد به شما معرفی می گردد، اما در شرایط ثابت از نظر عملکردی یا انتخاب بین انواع ارتودنسی ثابت معیارها و پارامترهای زیر سبب می شود که بهترین نوع ارتودنسی از دید افراد مختلف متفاوت باشد:
- طول درمان : خیلی از افراد کوتاه تر شدن طول درمان برای آنها اولویت دارد چرا که ممکن است ناهنجاری فک آنها شدید باشد و بخواهند اقدام به جراحی فک برای ارتودنسی کنند. در این حالت استفاده از ارتودنسی دیمون و ارتودنسی ثابت معمولی بهترین گزینه ها خواهد بود.
- تغییرات ظاهری : برای مراجعینی که حداقل میزان تغییرات ظاهری اولویت قرار می گیرد، انتخاب ارتودنسی لینگوال، ارتودنسی سرامیکی و ارتودنسی با براکت های شفاف بهترین گزینه های موجود می باشد.
- سن : برای سنین مختلف اولویت بهترین گزینه ارتودنسی متفاوت خواهد بود و اگر بیمار در سن کودکی باشد تعداد انتخاب های بیشتری می تواند داشته باشد و حتی یک ارتودنسی متحرک ناهنجاری او را درمان کند. برای سنین بالا بهترین بازدهی را ارتودنسی های دیمون و ثابت ایجاد می کنند.
- شدت ناهنجاری : شدت ناهنجاری کم این امکان را فراهم می کند که از روش های زیباتر ارتودنسی استفاده کنید و به راحتی گزینه ای که با آن احساس بهتری دارید را انتخاب کنید. در شدت ناهنجاری شدید، بهتر است به توصیه متخصص عمل شود و تاثیر گذاری یک روش در نظر گرفته شود.
- هزینه : توانایی مالی برای انجام درمان و انتخاب یک روش ارتودنسی بسیار مهم می باشد. روش هایی مانند ارتودنسی ثابت معمولی از نظر هزینه بهترین گزینه می باشند و نسبت به ارتودنسی دیمون و ارتودنسی لینگوال ارزان تر هستند. چرا که در ارتودنسی دیمون هزینه براکت ها و تجهیزات بالاتر است و در ارتودنسی لینگوال هزینه اجرا و نصب آن بالاتر می باشد.
برای اطلاع یافتن از هزینه های ارتودنسی دندان کلیک کنید.
چطور بفهمم چه روش ارتودنسی برای من مناسب است؟
اینکه چطور بفهمیم بهترین روش ارتودنسی مناسب با شرایط بیماری و ناهنجاری ما کدام است به شرایط ناهنجاری ما و معیار های ما بر می گردد.
شرایط ناهنجاری دهان و دندان توسط متخصص ارتودنسی معاینه می شود و نوع و شدت آن مشخص می گردد.
معیارها و توانایی های ما مانند طول درمان، تغییرات ظاهری و همچنین هزینه ای که می خواهیم انجام دهیم نیز در نظر گرفته می شود.
با در نظر گرفتن این موارد از بین روش های ارتودنسی که متخصص متناسب با ما معرفی کرده است، می توانیم مناسب ترین گزینه را انتخاب کنیم.
برای مثال اگر متخصص به فردی بیان کرد که روش های ارتودنسی ثابت معمولی، ارتودنسی دیمون و ارتودنسی لینگوال برای درمان او مناسب است، فرد می تواند با معیار هزینه اولیه، ارتودنسی ثابت معمولی، با معیار طول درمان ارتودنسی دیمون و با معیار عدم تغییرات ظاهری ارتودنسی لینگوال را انتخاب نماید.
ارتودنسی دیمون بهتر است یا ارتودنسی لینگوال؟
دو وجهه متفاوت کلی دارند یکی طول درمان است و یکی تغییرات ظاهری، از نظر اثر گذاری و کاهش طول درمان ارتودنسی دیمون بهتر می باشد و از نظر مخفی بودن و عدم ایجاد تغییرات ظاهری ارتودنسی لینگوال یک انتخاب مناسب تر خواهد بود.
چه عواملی هنگام مشاوره حضوری بررسی می شوند؟
- وضعیت قرارگیری دندانها
نحوه قرار گرفتن دندانهای بالا و پایین روی هم، وجود کجی یا فاصله بین دندان ها
- الگوی بایت (اکلوژن)
بررسی اوربایت، آندربایت، کراسبایت یا اپن بایت
- رشد و موقعیت فکها
تناسب و هماهنگی فک بالا و پایین، ناهنجاری های فکی
- عادات دهانی بیمار
مانند دندانقروچه، مکیدن انگشت، تنفس دهانی یا جویدن ناخن
سابقه پزشکی و دندانی
وجود بیماریهای لثه، مشکلات مفصل فکی، جراحیهای قبلی، ارتودنسی قبلی و غیره
- تصاویر رادیولوژی و فتوگرافی دندانها
پانورامیک، سفالومتریک و عکسهای داخل دهانی
- سلامت لثه و استخوان فک
بررسی احتمال وجود تحلیل استخوان، التهاب لثه یا بیماریهای پریودنتال
- وضعیت بهداشت دهان و دندان بیمار
میزان مسواکزدن، نخ دندان کشیدن و آمادگی برای رعایت بهداشت طی درمان
- سن و رشد بیمار
میزان رشد باقیمانده در کودکان و نوجوانان، یا ثبات ساختار در بزرگسالان
- اهداف و انتظارات بیمار از درمان
جنبه زیبایی، عملکردی، یا رفع ناهنجاریهای گفتاری یا تغذیهای
- میزان همکاری بیمار
آمادگی برای استفاده منظم از دستگاهها، رعایت مراجعات دورهای، رژیم غذایی مناسب و بهداشت دهان
- گزینههای درمانی موجود
مقایسه بین ارتودنسی ثابت، متحرک، الاینر، لینگوال و تعیین مناسبترین گزینه
- مدت زمان تقریبی درمان
برآورد طول درمان با توجه به شدت ناهنجاری
- هزینه درمان و شرایط پرداخت
برآورد هزینه کلی، جلسات پرداخت، و بررسی بیمه در صورت وجود