به چه دندان هایی حساس گفته می شود؟
برای درک اینکه چگونه می توان درمان های ارتودنسی را برای افرادی با دندان های حساس تنظیم کرد، ابتدا باید بدانیم که حساسیت دندانی چگونه ایجاد می شود.
دندان‌های حساس زمانی به وجود می‌آیند که لایه محافظ مینای دندان فرسوده شود یا لثه‌ها عقب‌نشینی کنند و لایه زیرین یعنی عاج دندان نمایان شود. عاج دارای الیاف عصبی بسیار ظریفی است که در برابر محرک‌هایی مانند غذاهای گرم یا سرد، نوشیدنی‌های اسیدی یا حتی فشار ناشی از مسواک زدن یا نخ دندان کشیدن، تحریک پذیر هستند.
دلایل شایع حساسیت دندانی شامل موارد زیر است:
- پوسیدگی دندان: پوسیدگی یا حفره‌ها می‌توانند عاج دندان را در معرض محیط قرار دهند.
- عقب نشینی لثه: باعث نمایان شدن ریشه دندان و سطوح حساس آن می‌شود.
- فرسایش مینای دندان: دندان قروچه، استفاده از خمیردندان های زبر، یا مصرف زیاد غذاهای اسیدی می‌تواند به مینای دندان آسیب بزند.
- درمان ارتودنسی: حرکت دندان ها در حین درمان ارتودنسی ممکن است باعث تحریک و حساسیت شود، به ویژه در مراحل تنظیم براکت ها.
بیشتر بخوانید: علت حساسیت دندان در حین و بعد از ارتودنسی
هرچند درمان ارتودنسی ممکن است در ابتدا حساسیت دندانی را تشدید کند، اما با اتخاذ روش‌های صحیح و مراقبت مناسب، می‌توان این ناراحتی را به حداقل رساند و همچنان به لبخندی زیبا دست یافت.
آیا ارتودنسی باعث تشدید حساسیت دندان ها می شود؟
بریس‌ها ممکن است در روزهای ابتدایی مقداری ناراحتی ایجاد کنند. برخی از دندان‌ها نیز ممکن است پس از نصب اولیه یا بعد از تنظیم یا «سفت شدن» بریس‌ها، کمی نسبت به تغییرات دما (گرما یا سرما) حساس شوند. این نوع حساسیت یا ناراحتی معمولاً با مصرف داروهای مسکن ساده مانند استامینوفن یا ایبوپروفن به راحتی قابل کنترل است و طی چند روز کاهش می‌یابد.
If any tooth pain or sensitivity lasts more than 14 days without improving, please seek advice from your orthodontist.
با این حال، اگر درد یا حساسیت دندان بیش از ۱۴ روز ادامه یافت و بهبودی حاصل نشد، حتماً با متخصص ارتودنسی خود مشورت کنید. orthodonticsaustralia
هرچند هر کسی ممکن است دچار حساسیت دندانی شود، اما بیماران ارتودنسی با چالش بیشتری در حفظ بهداشت دهان و دندان مواجه هستند. در صورت مسواک نزدن مکرر، نخ دندان نکشیدن منظم، مصرف ناکافی آب و استفاده نکردن گه‌گاهی از دهان‌شویه، مواد غذایی به‌راحتی می‌توانند بین دندان‌ها و براکت‌ها گیر کنند و موجب رشد و تغذیه باکتری‌ها در اطراف لثه‌ها شوند. بنابراین اگرچه ارتودنسی ممکن است موقتاً حساسیت دندان‌ها را افزایش دهد، این موضوع مانعی برای درمان نیست و با مراقبت صحیح، روند درمان به‌راحتی قابل پیگیری خواهد بود.
مراحل درمان برای دندان های حساس
۱. ارزیابی اولیه و معاینه تخصصی
اولین قدم، معاینه‌ی دقیق توسط متخصص ارتودنسی است. در این مرحله، دندان‌پزشک با کمک ابزارهای تصویربرداری مانند پانورکس یا سفالومتری، وضعیت ریشه‌ها، تحلیل لثه، ضخامت مینای دندان و شدت حساسیت را بررسی می‌کند. همچنین ممکن است تست‌های حسی برای ارزیابی پاسخ دندان‌ها به سرما یا گرما انجام شود.
۲. کنترل یا کاهش حساسیت قبل از شروع درمان
در صورتی که دندان‌ها دچار حساسیت شدید باشند، لازم است پیش از نصب براکت یا الاینر، درمان‌های کاهش حساسیت انجام گیرد. این درمان‌ها می‌توانند شامل استفاده از خمیردندان‌های ضد حساسیت، ژل‌های فلوراید، یا حتی ترمیم نواحی حساس با مواد مخصوص دندانپزشکی باشند.
۳. انتخاب روش مناسب ارتودنسی
در این مرحله، با توجه به میزان حساسیت دندان‌ها، نوع درمان انتخاب می‌شود. در بسیاری از موارد، ارتودنسی شفاف یا متحرک (مانند الاینرهای اینویزیلاین) گزینه‌ی مناسب تری است، زیرا فشار کمتری به دندان‌ها وارد می‌کنند و راحت تر می توان آن ها را هنگام درد یا حساسیت خارج کرد. همچنین در صورت استفاده از براکت ثابت، ممکن است از سیم‌های نازک‌تر و نیروهای سبک‌تر برای شروع استفاده شود.
بیشتر بخوانید: انواع بریس ارتودنسی چه کاربردی دارند
۴. اجرای تدریجی و ملایم نیرو
یکی از کلیدی‌ترین نکات در ارتودنسی دندان های حساس، اعمال نیرو به‌صورت تدریجی است. درمانگر باید به‌جای حرکت‌های سریع، با تنظیمات دقیق و آهسته، به دندان‌ها اجازه دهد تا با کمترین فشار ممکن جابه‌جا شوند و زمان بیشتری برای تطابق داشته باشند.
۵. پایش منظم و مدیریت حساسیت در طول درمان
در طول درمان، جلسات منظم معاینه ضروری است تا در صورت افزایش حساسیت، درمان تنظیم شود. ممکن است نیاز به استفاده مجدد از مواد ضد حساسیت، تنظیم نیروهای وارده، یا حتی استراحت دادن به برخی دندان‌ها باشد. همکاری بیمار در اطلاع رسانی به‌موقع درباره درد یا حساسیت بسیار مهم است.
چه مراقبت هایی لازمه تا حساسیت بیشتر نشه؟
- استفاده از خمیردندان ضد حساسیت:
خمیردندان‌های مخصوص دندان‌های حساس می‌توانند با مسدود کردن مسیرهای عصبی، احساس درد و حساسیت را کاهش دهند.
- مصرف غذاهای نرم:
پس از هر بار تنظیم بریس‌ها، بهتر است از غذاهای نرم استفاده کنید تا فشار کمتری به دندان‌های حساس وارد شود و از تحریک آن‌ها جلوگیری شود.
- استفاده از کمپرس سرد:
قرار دادن کمپرس سرد روی گونه‌ها می‌تواند به کاهش التهاب و تسکین درد کمک کند، به‌ویژه در روزهای اول پس از تنظیم بریس.
- واکس ارتودنسی:
اگر براکت‌ها باعث زخم یا ناراحتی در داخل دهان می‌شوند، می‌توانید از واکس ارتودنسی روی آن‌ها استفاده کنید تا اصطکاک کاهش یابد و بافت‌های نرم دهان محافظت شوند.
بیشتر بخوانید: مراقبت های بعد ارتودنسی
- از مسواک زدن بیش از حد خودداری کنید
به یاد داشته باشید که مسواک زدن شدید و رفت‌وبرگشتی در ناحیه لثه نه‌تنها باکتری‌ها را از بین می‌برد، بلکه مینای دندان را هم تخریب می‌کند. همچنین می‌توانید استفاده از مسواک برقی را نیز امتحان کنید.
- از مصرف خوراکی های اسیدی یا قندی خودداری کنید
هر ماده غذایی که به مینای دندان آسیب بزند، در نهایت باعث نمایان شدن پایانه‌های عصبی دندان و ایجاد درد می‌شود. بنابراین اگر نمی‌خواهید گه‌گاهی دچار دردهای ناگهانی شوید، از مصرف نوشابه، آب‌نبات‌های ترش یا شیرین و کربوهیدرات‌های پرقند اجتناب کنید.
نکات تغذیه ای مفید
- مصرف غذاهای نرم مانند پوره، سوپ، ماست و تخم‌مرغ
- پرهیز از خوراکی‌های خیلی داغ یا خیلی سرد
- اجتناب از نوشیدنی‌های اسیدی مثل نوشابه و آب‌میوه‌های صنعتی
- پرهیز از خوراکی‌های سفت مانند آجیل و ته‌دیگ
- مصرف کم شیرینی‌ها و خوراکی‌های چسبنده مثل شکلات و آدامس
- نوشیدن آب به مقدار زیاد در طول روز
- استفاده از نی برای نوشیدنی‌های سرد یا شیرین
- گنجاندن مواد غذایی حاوی کلسیم و ویتامین D در رژیم روزانه
- پرهیز از گاز زدن مستقیم میوه‌های سفت مانند سیب؛ به‌جای آن خرد کردن
- عدم مصرف یخ یا جویدن آن
آیا با وجود دندان های حساس درمان طولانی تر یا دردناک تر می شود؟
بله، وجود دندان‌های حساس می‌تواند روند درمان ارتودنسی را تا حدودی تحت تأثیر قرار دهد، اما به معنای توقف یا غیرممکن بودن درمان نیست. در بیماران دارای دندان‌های حساس، متخصص ارتودنسی معمولاً درمان را با دقت بیشتری برنامه‌ریزی می‌کند و از اعمال نیروهای شدید یا ناگهانی خودداری می‌کند. به همین دلیل، ممکن است روند جابجایی دندان‌ها آهسته‌تر و تدریجی‌تر انجام شود که در برخی موارد می‌تواند طول دوره‌ی درمان را کمی افزایش دهد. همچنین در مراحل اولیه، این بیماران ممکن است میزان درد یا ناراحتی بیشتری را تجربه کنند، اما با استفاده از خمیردندان‌های ضد حساسیت، داروهای مسکن ملایم و رعایت دقیق بهداشت دهان و دندان، این ناراحتی به‌خوبی قابل کنترل است.
قبل از ارتودنسی چه کارهایی باید انجام بدم تا حساسیت کمتر بشه؟
- بهبود عادات بهداشت دهان و دندان (استفاده از مسواک با برس نرم، مسواک زدن ملایم، نخ دندان روزانه)
- استفاده از خمیردندان ضد حساسیت حاوی نیترات پتاسیم یا فلوراید، حداقل روزی دو بار
- پرهیز از غذاها و نوشیدنی‌های اسیدی؛ و تا ۳۰ دقیقه بعد از مصرف آن‌ها مسواک نزنید
- بعد از خوردن خوراکی‌های اسیدی، دهان را با آب ساده شست‌وشو دهید تا اسیدیته خنثی شود
- انجام درمان فلوراید یا سیلنت توسط دندان‌پزشک قبل از شروع ارتودنسی
- استفاده از مسواک نرم و اجتناب از حرکات رفت‌وبرگشتی و فشار زیاد حین مسواک زدن
- درمان مشکلات زمینه‌ای مثل پوسیدگی، تحلیل لثه یا فرسایش مینای دندان پیش از شروع درمان
- مشورت با ارتودنتیست درباره استفاده از روش‌های ملایم‌تر مانند الاینر شفاف یا براکت‌های سرامیکی
بیشتر بخوانید: ارتودنسی متحرک (الاینر شفاف) برای چه نوع دندان هایی مناسب است
برای دندان های حساس ارتودنسی نامرئی بهتر است یا براکت؟
در بیماران دارای دندان‌های حساس، انتخاب نوع ارتودنسی نقش مهمی در کاهش ناراحتی و بهبود تجربه درمانی دارد. به‌طور کلی، ارتودنسی نامرئی (الاینر شفاف) مانند اینویزیلاین، در بسیاری از موارد گزینه‌ی بهتری برای این افراد محسوب می‌شود.
الاینرهای شفاف، برخلاف براکت‌های ثابت، فشار بسیار کنترل‌شده‌تری به دندان‌ها وارد می‌کنند و می‌توان آن‌ها را در مواقع احساس ناراحتی یا برای مسواک‌زدن و غذا خوردن از دهان خارج کرد. این ویژگی‌ها نه تنها باعث کاهش تحریک‌پذیری دندان‌ها می‌شود، بلکه بهداشت دهان و دندان را نیز آسان‌تر می‌کند؛ موضوعی که برای افراد با حساسیت دندانی بسیار اهمیت دارد.
در مقابل، براکت های فلزی یا سرامیکی ثابت هم در برخی موارد قابل استفاده‌اند، اما به‌دلیل اعمال فشار مداوم و غیرقابل تنظیم توسط بیمار، ممکن است حساسیت بیشتری ایجاد کنند، به‌خصوص در روزهای اول نصب یا هنگام تنظیم مجدد سیم‌ها.
با این حال، انتخاب نهایی باید توسط متخصص ارتودنسی و با درنظر گرفتن شدت حساسیت دندان‌ها، سن بیمار، نوع ناهنجاری فک و دندان، و سطح همکاری بیمار انجام شود.
آیا همه متخصصان می‌توانند این کار را انجام دهند یا باید به متخصص خاصی مراجعه کرد؟
درمان ارتودنسی برای دندان‌های حساس نیاز به دقت، مهارت و تجربه‌ی بیشتری نسبت به شرایط معمول دارد. هرچند همه متخصصان ارتودنسی از نظر قانونی صلاحیت انجام این درمان را دارند، اما مراجعه به ارتودنتیستی که تجربه‌ی کافی در مدیریت بیماران با دندان‌های حساس داشته باشد، می‌تواند تأثیر زیادی در راحتی و موفقیت درمان داشته باشد.
نقش انتخاب متخصص در ارتودنسی دندان های حساس
انتخاب بهترین متخصص ارتودنسی در کرج نقش بسیار مهمی در موفقیت درمان ارتودنسی دندان‌های حساس دارد. دندان‌های حساس نیازمند مراقبت‌های ویژه، برنامه‌ریزی دقیق و استفاده از تکنیک‌های ملایم‌تری هستند که تنها یک ارتودنتیست باتجربه و آگاه به تفاوت‌های بالینی این شرایط می‌تواند آن‌ها را به‌درستی مدیریت کند. متخصصی که با درمان بیماران دارای دندان‌های حساس آشنایی دارد، می‌تواند فشار وارده بر دندان‌ها را به‌صورت تدریجی تنظیم کرده، روش‌های کم‌تهاجمی‌تری مانند الاینرهای شفاف را پیشنهاد دهد و با همکاری دندان‌پزشک عمومی، حساسیت را قبل از شروع درمان به حداقل برساند. بنابراین انتخاب آگاهانه‌ی ارتودنتیست، نه تنها باعث کاهش ناراحتی‌های درمان می‌شود، بلکه روند کلی ارتودنسی را نیز موفق‌تر و قابل‌تحمل‌تر می‌سازد.
